کاشف واکسن فلج اطفال کیست؟

منشا تاریخی بیماری فلج اطفال | کاشف واکسن فلج اطفال چه کسی است؟ | کاشف واکسن فلج اطفال خوراکی چه کسی است؟ | زمان تزریق واکسن فلج اطفال | واکسن فلج اطفال در ایران

فلج اطفال از بیماری های خطرناک و کشنده است که در طول تاریخ جان میلیون ها انسان را تهدید کرده است و افراد زیادی در اثر ابتلا به آن جان خود را از دست داده یا برای همیشه فلج شده اند.

خوشبختانه در اوایل دهه 1950 و با تلاش های شبانه روزی دو محقق برجسته یعنی دکتر جوناس سالک و دکتر آلبرت سابین واکسن فلج اطفال (به انگلیسی : Polio vaccine) کشف و طی چند سال تقریبا به صورت جهانی ریشه کن شد.

در ادامه قصد داریم درباره تاریخچه و نحوه کشف واکسن فلج اطفال صحبت کنیم، با کوکا همراه باشید.

منشا تاریخی بیماری فلج اطفال

فلج اطفال بیماری است که توسط سه نوع ویروس فلج اطفال ایجاد می شود. این ویروس تنها انسان را آلوده می کند و می تواند به سلول های عصبی کنترل کننده حرکت آسیب بزند که به فلج جزئی یا کامل فرد مبتلا منجر می شود.

طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها فرد می تواند با مصرف غذا یا آب آلوده و یا وارد کردن اجسام مانند دست آلوده به دهان به این بیماری مبتلا شود.

تحقیق روی مومیایی های کشف شده از مصر باستان نشان داده انسان ها حداقل از دوران باستان با این بیماری دست و پنجه نرم می کرده اند اگرچه در کشورهایی مانند ایالات متحده تا اواخر دهه 1800 میلادی اپیدمی فلج اطفال تجربه نشده بود.

فلج اطفال نوعی بیماری کشنده محسوب می شود، به عنوان مثال سال 1916 در ایالات متحده بیش از 27 هزار نفر با این بیماری فلج شده و حداقل 6 هزار نفر فوت کردند.

تاریخچه واکسن فلج اطفال

دانشمندان از دهه 1930 تحقیقات خود را برای تولید واکسن فلج اطفال آغاز کردند اما تلاش های اولیه آن ها بی نتیجه ماند و تا سال 1953 واکسن موثری برای این بیماری کشف نشد.

کاشف واکسن فلج اطفال چه کسی است؟

دکتر جوناس سالک اولین کسی است که توانست واکسن فلج اطفال غیر فعال شده تزریقی (IPV) تولید کند.

او که در دهه 1930 به عنوان دانشجوی دانشگاه نیویورک درباره ویروس ها مطالعه می کرد و در تولید واکسن آنفلوآنزا در طول جنگ جهانی دوم نیز نقش داشت، در سال 1948 کمک هزینه برای تحقیق روی واکسن این بیماری را از بنیاد ملی فلج اطفال فرانکلین روزولت دریافت کرد.

روزولت که در سال 1921 در سن 39 سالگی به فلج اطفال مبتلا و برای همیشه از هر دو پا فلج شده بود با تاسیس این بنیاد در دوران ریاست جمهوری خود گام بزرگی در ریشه کن کردن این بیماری برداشت.

دکتر سالک با کمک نتایج تحقیقات محققان قبل از خودش توانست ویروس فلج اطفال را در سلول های کلیه یک میمون رشد دهد، سپس ویروس را جدا کرده و آن را با کمک فرمالین (یک محلول آلی فرمالدئید) و آب غیر فعال کرد.

به گفته یکی از متخصصان فلج اطفال، دانشمند آمریکایی به نام موریس برودی نیز در سال 1935 از روشی مشابه استفاده کرده بود. او ویروس فلج اطفال را از بافت نخاع میمون زنده استخراج کرد و در محلول 10 درصد فرمالین به حالت تعلیق در آورد. سپس واکسن به دست آمده را روی 20 میمون و پس از آن 300 دانش آموز مدرسه ای آزمایش کرد اما نتایج ضعیف بود و برودی آزمایش خود را متوقف کرد.

واکسن تولید شده توسط دکتر سالک با روشی غیر معمول به دست آمده زیرا در آن به جای استفاده از نسخه ویروس زنده ضعیف شده – مشابه آن چه برای واکسن اوریون و سرخک استفاده می شود – از ویروس مرده یا غیر فعال استفاده شده بود.

وقتی ویروس فلج اطفال مرده وارد جریان خون می شود عفونت ایجاد نمی کند اما سیستم ایمنی بدن نمی تواند ویروس فعال شده را از غیر فعال تشخیص دهد و آنتی بادی هایی برای مقابله با آن تولید می کند. آنتی بادی ها در بدن باقی مانده و در صورتی که فرد در آینده در معرض این ویروس قرار بگیرد از او در برابر عفونت محافظت می کنند.

دکتر سالک سال 1953 آزمایش واکسن فلج اطفال غیر فعال را روی خود و همسر و سه پسرش و همچنین تعداد کمی از بیماران مبتلا به فلج اطفال سابق خود در منطقه پیتسبورگ آغاز کرد. نتایج امیدوار کننده بود، او ماه مارس همان سال موفقیت خود را اعلام کرد و به سرعت به چهره مشهوری تبدیل شد.

اولین آزمایش بالینی مقیاس بزرگ واکسن تولید شده دکتر سالک در سال 1954 آغاز شد و بیش از یک میلیون نفر در آن ثبت نام کردند. سال 1955 نتایج مثبت این آزمایش اعلام شد و در همان روز دولت ایالات متحده اعلام کرد این واکسن برای استفاده ایمن و موثر می باشد.

با این حال تنها چند هفته بعد از واکسیناسیون مردم، گزارش هایی درباره مشاهده علائم بیماری بعد از تزریق واکسن دریافت شد و مشخص شد در واکسن های تولیدی توسط آزمایشگاه های کاتر از ویروس های زنده و فعال فلج اطفال استفاده شده بود که بلافاصله همه واکسن ها جمع آوری شدند تا دوباره بررسی شوند.

دولت بعد از حادثه کاتر مقررات جدیدی در مورد تولید واکسن وضع کرد. خوشبختانه از آن به بعد حتی یک مورد ابتلا به فلج اطفال پس از تزریق واکسن دکتر سالک گزارش نشد.

جالب است بدانید دکتر سالک هرگز واکسن را به نام خود ثبت نکرد و در پاسخ به این سوال که آیا او کاشف واکسن فلج اطفال است؟ گفته بود هیچ حق ثبت اختراعی وجود ندارد، مگر می توانید خورشید را ثبت اختراع کنید؟!

کاشف واکسن فلج اطفال خوراکی چه کسی است؟

زمانی که دکتر سالک در حال تولید واکسن تزریقی فلج اطفال بود، دکتر آلبرت سابین نیز که به عنوان ویروس شناس در دانشگاه سینسیناتی فعالیت می کرد به نتایج خوبی در زمینه تولید واکسن فلج اطفال با ویروس فعال اما ضعیف شده رسیده بود.

دکتر سابین با طرح دکتر سالک مخالف بود و آن را خطرناک می دانست. او تا سال 1963 یک واکسن خوراکی ویروس زنده برای هر سه نوع ویروس فلج اطفال تولید کرد که توسط دولت ایالات متحده به تایید رسید.

واکسن خوراکی دکتر سابین نسبت به واکسن تزریقی دکتر سالک ارزان تر و ساده تر بود، به همین دلیل به سرعت جایگزین واکسن دکتر سالک در ایالات متحده شد. او در سال 1972 سویه های واکسن خود را به سازمان بهداشت جهانی اهدا کرد که به افزایش قابل توجه تولید واکسن در کشورهای فقیر منجر شد.

اگرچه این واکسن به کاهش تعداد موارد ابتلای فلج اطفال در سطح جهانی کمک زیادی کرد اما بر خلاف واکسن دکتر سالک که هیچ خطر فلج کننده ای به دنبال نداشت، در موارد نادر ممکن بود به فلجی منجر شود.

امروز تخمین زده شده حدود 1 در 2.7 میلیون دوز واکسن خوراکی دکتر سابین باعث بروز فلج اطفال می شود.

واکسیناسیون فلج اطفال 

اگرچه واکسن خوراکی مدتی جای واکسن تزریقی را گرفت اما در ایالات متحده از سال 2000 به بعد تنها از واکسن فلج اطفال غیر فعال شده دکتر سالک استفاده می شود تا هر گونه احتمال فلج ناشی از واکسن از بین برود، با این حال هنوز در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران واکسن خوراکی کاربرد دارد.

در حال حاضر طبق توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، هر کودک باید چهار دوز واکسن سالک در سنین 2 ماهگی، 4 ماهگی، بین 6 تا 18 ماهگی و بین 4 تا 6 سالگی دریافت کند.

به لطف واکسیناسیون گسترده در ایالات متحده، این بیماری از سال 1979 در این کشور دیده نشده است. در جهان نیز از سال 1988 موارد ابتلا به فلج اطفال ناشی از ویروس 99 درصد کاهش یافته شده است.

واکسن فلج اطفال در ایران

در ایران حدود 40 سال از تولید اولین پچ واکسن سه ظرفیتی خوراکی فلج اطفال می گذرد. این واکسن اولین بار در موسسه رازی تولید و از سال 2013 با واکسن دو ظرفیتی فلج اطفال جایگزین شده است.

طی سال های اخیر واکسن های تزریقی فلج اطفال نیز در ایران مورد استفاده قرار گرفته است.

منبع: livescience

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده