علت انواع رعشه یا لرزش بدن چیست، علائم و درمان آن چگونه است؟

علت و درمان رعشه چیست؟
علت و درمان رعشه چیست؟

رعشه چیست؟

رعشه (tremor) یا لرزش به حرکات ریتمیک، غیر قابل کنترل و غیر ارادی گفته می شود که یک یا چند بخش (یا عضو) از بدن را درگیر می کند و معمولا به دلیل اختلال در قسمتی از مغز که حرکات عضلانی بدن را کنترل می کند ایجاد می شود.

رعشه در اغلب موارد نشانه مشکل خطرناکی نیست اما تاثیر منفی در روابط اجتماعی فرد گذاشته و باعث ایجاد اختلال در انجام وظایف روزانه می شود. به علاوه گاهی نشانه یک اختلال جدی در بدن است و باید مورد توجه و درمان قرار گیرد.

انواع رعشه

به طور کلی رعشه به دو نوع تقسیم می شود:

1. رعشه استراحت

این نوع رعشه معمولا زمانی رخ می دهد که فرد در وضعیت استراحت، نشسته یا دراز کشیده قرار دارد و لرزش با حرکت کردن متوقف می شود. رعشه استراحت اغلب تنها روی دست و انگشتان دست تاثیر می گذارد.

2. رعشه فعالیت

این نوع رعشه با حرکت و فعالیت اندام های خاصی از بدن رخ می دهد و به زیر شاخه های زیر تقسیم می شود:

رعشه هدفمند؛ هنگام حرکت هدف دار رخ می دهد، مانند لمس کردن بینی با انگشت یا تلاش برای فشردن یک دکمه

رعشه موضعی؛ زمانی رخ می دهد که فرد سعی می کند در خلاف جهت جاذبه زمین، موقعیتی را حفظ کند مانند نگه داشتن پا یا دست

رعشه کارهای خاص؛ هنگام انجام فعالیت خاصی مانند نوشتن رخ می دهد.

رعشه جنبشی؛ در اثر حرکت دادن قسمتی از بدن مانند بالا و پایین بردن مچ دست ایجاد می شود.

رعشه ایزومتریک؛ به دلیل انقباض ارادی یک عضله رخ می دهد و با حرکت همراه نمی باشد.

علاوه بر انواع ذکر شده، رعشه بر اساس علائم ظاهری و علت ایجاد آن ، به صورت زیر طبقه بندی می شود:

1. رعشه ذاتی (Essential Tremor)

این نوع رعشه شایع ترین اختلال حرکتی است که معمولا ارثی بوده و در دسته رعشه موضعی یا هدفمند جای می گیرد.

رعشه ذاتی ممکن است ابتدا خفیف باشد و به مرور زمان علائم آن ثابت بماند یا تشدید شود.

اغلب از یک سمت بدن شروع می شود و پس از چند سال هر دو طرف بدن را درگیر می کند. معمولا در دست ها و گاهی در سایر اندام های بدن از جمله سر، صدا، زبان، پاها و تنه نیز دیده می شود.

رعشه ذاتی گاهی با دشواری خفیف در راه رفتن و کاهش شنوایی همراه است. فرکانس این نوع لرزش معمولا با افزایش سن کمتر شده اما شدت آن افزایش می یابد و باعث ایجاد اختلال در انجام کارهای روزمره می شود.

به نظر می رسد این نوع رعشه نشانه بیماری خاصی در بدن نیست اما برخی تحقیقات نشان داده رعشه ذاتی می تواند به دلیل دژنراسیون خفیف در مخچه نیز رخ دهد، این بخش مسئول کنترل حرکت است.

رعشه ذاتی معمولا پس از 40 سالگی ظاهر می شود اگرچه ممکن است در سنین دیگر نیز رخ دهد.

در صورتی که یکی از والدین به رعشه ذاتی مبتلا باشد فرزندان او به احتمال 50 درصد دچار این اختلال خواهند بود. شرایط استرس زا یا عاطفی، تب، کاهش قند خون و خستگی باعث تشدید علائم رعشه ذاتی می شود.

2. رعشه پارکینسونی (Parkinsonian Tremor)

رعشه پارکینسونی معمولا در دسته رعشه استراحت جای می گیرد و اغلب اولین نشانه بیماری پارکینسون محسوب می شود.

این رعشه به دلیل آسیب دیدن بخشی از مغز که مسئول کنترل حرکت است رخ می دهد و علائم آن معمولا بعد از 60 سالگی آغاز می شود.

رعشه پارکینسونی ابتدا از یک اندام یا یک طرف بدن شروع شده و به مرور سمت دیگر بدن را نیز درگیر می کند و بیشتر در دست و گاهی در چانه، لب ها، پاها و تنه دیده می شود.

این نوع رعشه با قرار گرفتن در شرایط استرس زا یا عاطفی بدتر می شود.

3. رعشه دیستونیک (Dystonic Tremor)

این نوع رعشه به صورت نامنظم رخ می دهد و معمولا با استراحت برطرف می شود.

رعشه دیستونیک در افراد مبتلا به دیستونی (نوعی اختلال حرکتی که با انقباض ناخواسته عضلانی همراه است) ظاهر می شود که انقباض عضلات باعث ایجاد حرکات پیچشی یا تکرار شونده یا وضعیت غیرطبیعی مانند چرخش گردن خواهد شد.

این نوع لرزش در هر سنی و روی هر عضله ای ممکن است رخ دهد. علائم آن معمولا زمانی که فرد مدتی در یک موقعیت خاص قرار گرفته یا به شیوه خاصی حرکت می کند ظاهر می شود و معمولا با لمس ناحیه دچار لرزش، شدت آن کاهش می یابد.

4. رعشه مخچه ای (Cerebellar Tremor)

رعشه مخچه ای نوعی رعشه هدفمند است که در اثر آسیب مخچه به دلیل سکته مغزی، تومور یا ام اس رخ می دهد و در این نوع لرزش، آسیب در یک سمت مغز باعث ایجاد رعشه در همان سمت بدن می شود.

این نوع رعشه معمولا زمانی که فرد در حال فعالیت یا نگه داشتن وضعیت بدنی خاصی است بدتر می شود.

رعشه مخچه ای معمولا با مشکلات گفتاری، حرکات سریع و نامنظم چشم، مشکل راه رفتن و رعشه موضعی در تنه و گردن همراه است.

الکلیسم مزمن و مصرف داروهای خاص از دلایل دیگر بروز رعشه مخچه ای هستند.

5. رعشه روانی (Psychogenic Tremor)

این نوع رعشه با علائمی همچون شروع و بهبود ناگهانی، تشدید علائم با استرس و تغییر جهت ناحیه یا تغییر اندامی که دچار رعشه می شود قابل تشخیص است و معمولا زمانی که فرد حواسش پرت می شود رعشه کاهش می یابد.

افراد مبتلا، اغلب از بیماری روانی تبدیلی (هیستری) یا بیماری روانی دیگر رنج می برند.

6. رعشه اورتواستاتیک (Orthostatic Tremor)

این نوع رعشه که معمولا در پاها رخ می دهد نوعی انقباض سریع و ریتمیک ماهیچه ها است که بلافاصله بعد از ایستادن در پاها و تنه ایجاد می شود. در این حالت به نظر می رسد فرد از نظر حرکتی دچار بی ثباتی شده که معمولا با نشستن، بلند شدن از زمین و راه رفتن برطرف می شود.

به علت فرکانس بسیار زیاد لرزش، معمولا رعشه در حالت عادی دیده نمی شود.

7. رعشه فیزیولوژیک (Physiologic Tremor)

این نوع رعشه در هر فرد سالمی ممکن است رخ دهد و معمولا با چشم قابل تشخیص نیست.

رعشه فیزیولوژیک با شرایط استرس زا و ترس، مصرف برخی داروهای خاص، ترک الکل یا شرایط پزشکی مانند تب، قند خون پایین یا پرکاری غده تیروئید شدت می یابد.

این نوع لرزش در تمام ماهیچه های بدن ممکن است ایجاد شود و معمولا هنگامی که فرد بازوانش را دراز کرده و کاغذی بالای دستش قرار می دهد قابل تشخیص می باشد.

معمولا پس از برطرف کردن علت لرزش، رعشه خود به خود بهبود می یابد.

علت رعشه

برخی از شایع ترین علل رعشه عبارتند از:

  • خستگی عضلانی
  • مصرف بیش از حد کافئین
  • استرس
  • افزایش سن
  • کاهش قند خون
  • مصرف داروهای خاص مانند آمفتامین، کورتون و برخی داروهای روانپزشکی

شرایط پزشکی خاص که می تواند باعث بروز رعشه شود عبارتند از:

  • سکته مغزی
  • آسیب تروماتیک مغزی (آسیب مغزی که به دلیل جراحت حاصل از عوامل خارجی ایجاد می شود)
  • پارکینسون
  • ام اس
  • سوء مصرف الکل یا ترک آن
  • پرکاری تیروئید
  • مسمومیت جیوه
  • نارسایی کبدی

نکته1: همانطور که قبلا اشاره کردیم برخی انواع رعشه به دلایل موروثی یا بدون هیچ دلیل خاص شناخته شده ای رخ می دهند.

نکته 2: ترک اعتیاد الکل بهتر است زیر نظر پزشک صورت گیرد.

علائم رعشه

رعشه معمولا با لرزش های ریتمیک در دست ها، بازوان، سر، پاها یا تنه، لرزش صدا، دشواری در نوشتن یا نگه داشتن وسایلی همچون چنگال شناخته می شود.

رعشه در هر سنی ممکن است رخ دهد اما معمولا میان افراد میانسال و مسن شایع تر است.

رعشه ممکن است گاه به گاه، یا فقط در شرایط خاص استرس زا و عاطفی، یا به صورت متناوب رخ دهد.

احتمال بروز رعشه در مردان و زنان یکسان است.

تشخیص رعشه

پس از مراجعه فرد به پزشک، در قدم اول نوع رعشه (رعشه استراحت یا فعالیت) مشخص می شود و پزشک مواردی مانند تقارن لرزش، بی حسی، ضعف عضلانی و کاهش واکنش عضلات را بررسی می کند.

پزشک همچنین سابقه خانوادگی فرد را چک کرده و با آزمایش ادرار و خون مواردی همچون عملکرد غده تیروئید، سطوح غیر طبیعی مواد شیمیایی بدن و سایر عوامل متابولیک موثر در بروز رعشه را بررسی می کند.

ممکن است از ام آر آی و برش نگاری کامپیوتری برای تعیین آسیب مغزی یا دژنراسیون مغز استفاده شود و با انجام تست های خاص عملکرد عصبی، حسی و حرکتی فرد مورد مطالعه قرار گیرد.

گاهی از روش الکترومیوگرافی یا نوار عصب و عضله برای تشخیص مشکلات عضلانی یا عصبی استفاده می شود.

درمان رعشه

برای اغلب انواع رعشه معمولا درمان خاصی وجود ندارد. در سایر موارد، روش درمانی مورد استفاده به علت دقیق رعشه بستگی دارد.

به عنوان مثال اگر برخی بیماری ها یا شرایط پزشکی و روانی علت اصلی بروز رعشه باشد معمولا با درمان علت، رعشه نیز درمان خواهد شد.

برخی روش های درمانی رعشه عبارتند از:

1. دارو درمانی

گاهی پزشک با توجه به شرایط بیمار داروهایی برای درمان رعشه تجویز می کند. از جمله:

برای درمان رعشه پارکینسونی معمولا داروهای لوودوپا یا شبه دوپامین مانند پرامی پکسول و روپینیرول تجویز می شود. سایر داروها عبارتند از آمانتادین هیدروکلراید و داروهای آنتی کولینرژیک.

برای درمان رعشه ذاتی معمولا از داروهایی همچون پروپرانولول یا سایر مسدود کننده های بتا (مانند نادولول) و داروی ضد تشنج پریمیدون استفاده می شود.

رعشه مخچه ای معمولا به دارو درمانی خوب جواب نمی دهد.

رعشه دیستونیک ممکن است با مصرف داروهایی همچون کلونازپام، داروهای آنتی کولینرژیک و تزریق عضلانی سم بوتولینوم درمان شود. سم بوتولینوم برای درمان رعشه سر و صدا و چند اختلال حرکتی دیگر نیز به کار می رود.

داروهایی مانند کلونازپام و پریمیدون برای رعشه اورتواستاتیک اولیه تجویز می شود.

رعشه فیزیولوژیک پیشرفته معمولا پس از درمان علت اصلی برطرف می شود و در صورتی که نیاز به درمان علائم باشد می توان از مسدود کننده های بتا استفاده کرد.

داروهای مسدودکننده بتا داروهای مخصوص افراد با فشار خون بالا و بیماران قلبی است که رعشه را در برخی افراد کاهش می دهد.

هشدار: ذکر داروها تنها جهت آشنایی خوانندگان می باشد، توصیه می شود از خود درمانی اجتناب کرده و حتما با پزشک مشورت کنید.

2. تزریق بوتاکس

بوتاکس برای کاهش علائم رعشه مفید است و برای افرادی که رعشه روی صورت و سر آن ها تاثیر گذاشته به کار می رود.

3. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با تقویت و هماهنگ کردن عضلات به درمان رعشه کمک می کند.

5. درمان گیاهی و خانگی رعشه

1. آروماتراپی

استشمام رایحه گل ها و گیاهان خاص باعث افزایش سطح اسید گاما آمینوبوتیریک در مغز می شود که تاثیر بسزایی در کاهش استرس داشته و با آرام سازی نورون های بیش از حد تحریک شده، به درمان رعشه کمک می کند.

به عنوان مثال رایحه اسطوخودوس خاصیت آرامش بخشی دارد و اضافه کردن 5 تا 8 قطره از روغن آن به آب حمام یا ماساژ آن روی گردن و شقیقه برای درمان لرزش و رعشه مفید است.

2. مصرف منیزیم

منیزیم از مواد معدنی مورد نیاز برای کنترل تکانه های عصبی و انقباض ماهیچه ها است و مصرف مواد غذایی سرشار از منیزیم مانند دانه کنجد، لوبیاها، آجیل، آووکادو و سبزیجات برگ دار برای درمان رعشه مفید هستند.

3. گیاهان دارویی

مصرف مکمل یا دمنوش گیاهانی همچون سنبل الطیب و گل ساعتی به کاهش علائم رعشه کمک می کند.

4. سایر نکات

مدیریت استرس با استفاده از مدیتیشن و یوگا، ورزش های تنفسی، ترک الکل زیر نظر پزشک و کاهش مصرف کافئین از دیگر نکاتی است که باید به آن ها توجه شود.

4. جراحی

تنها زمانی که رعشه بسیار شدید بوده و با دارو درمانی و سایر روش ها درمان نشود از روش جراحی استفاده می شود که به روش های زیر قابل انجام است:

تالاموتومی؛ طی عمل جراحی قسمتی از تالاموس مغز برداشته می شود. این روش برای درمان رعشه پارکینسون، مخچه ای و ذاتی موثرتر است و با بی حسی موضعی انجام می شود.

تحریک مغز (DBS)؛ در این روش الکترودهایی به منظور ارسال سیگنال های الکتریکی فرکانس بالا به تالاموس، داخل مغز قرار می گیرد، یک سیم از زیر پوست عبور داده شده و باتری در زیر قفسه سینه فرد نصب می شود و با ثبت و بررسی امواج، نقطه تحریک مغزی مشخص و اثر درمانی اعمال می شود.

این روش برای درمان رعشه پارکینسون، ذاتی و دیستونی کاربرد دارد و با بی حسی موضعی همراه است.

برخی از شایع ترین عوارض جراحی عبارتند از: دیستاریا (تکلم غیر طبیعی)، اختلالات شناختی موقتی یا دائمی و مشکلات تعادل.

آیا رعشه با اسپاسم و تکان ناگهانی عضلانی تفاوت دارد؟

اسپاسم عضلانی (muscle spasm) به دلیل انقباض غیر ارادی عضلات رخ می دهد و پرش عضلانی (muscle twitch) نتیجه حرکت غیرقابل کنترل بخش کوچکی از یک عضله بزرگ تر است که گاهی از روی پوست نیز قابل مشاهده می باشد.

بنابراین این دو با رعشه که – درباره آن صحبت کردیم – متفاوت هستند.

منبع: medicinenet healthline bottomlineinc

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده

فال حافظ کوکا