فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا (به انگلیسی : Fibromyalgia) یک اختلال طولانی مدت یا مزمن است که با درد گسترده عضلانی و استخوانی، حساسیت به لمس، مشکلات خواب، حافظه، خلق و خو و خستگی عمومی همراه می باشد اما این علائم همگی ذهنی بوده به این معنا که با آزمایش نمی توان آن ها را تشخیص داده یا اندازه گیری کرد.
در گذشته بسیاری از پزشکان و محققان آن را یک بیماری واقعی تلقی نمی کردند و امروزه نیز به دلیل ذهنی بودن علائم و نامشخص بودن علل این بیماری، اغلب با بیماری های دیگر اشتباه گرفته می شود.
علائم فیبرومیالژیا گاهی بعد از یک ضربه فیزیکی، جراحی، عفونت یا استرس روانی شدید آغاز شده و در سایر موارد علائم به تدریج و بدون هیچ محرک خاصی بروز می کند.
آمار نشان داده زنان بیش از مردان در معرض فیبرومیالژیا قرار دارند و بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری از سردرد، اختلالات مفصلی تمپورومندیبولار ، سندرم روده تحریک پذیر، اضطراب و افسردگی نیز رنج می برند.
اگرچه درمانی برای این بیماری وجود ندارد اما با مصرف برخی داروها و روش های مکمل همچون ورزش کردن، آرام سازی بدن و مدیریت استرس می توان علائم آن را کنترل کرد.
بیش از 5 میلیون آمریکایی بالای 18 سال از این بیماری رنج می برند و گزارش شده 80 تا 90 درصد آن ها را خانم ها تشکیل می دهند. اگرچه این بیماری در کودکان نیز دیده شده اما اغلب موارد ابتلا در سنین میانسالی تشخیص داده شده است.
علائم فیبرومیالژیا
برخی علائم فیبرومیالژیا عبارتند از:
درد پخش شده در بدن
این درد معمولا به صورت درد مبهم دائمی توصیف می شود که حداقل سه ماه طول می کشد. درد فیبرومیالژیا در سطح بدن پخش شده و هر دو سمت بدن، بخش فوقانی و زیرین کمر را درگیر می کند.
خستگی
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا اغلب خسته هستند و بسیاری از آن ها با این که زمان زیادی به خواب اختصاص می دهند اما خواب آن ها اغلب به خاطر درد مختل شده و برخی از آن ها از اختلالات خواب همچون سندرم پاهای بی قرار و آپنه خواب نیز رنج می برند.
مشکلات شناختی
یکی از شایع ترین علائم کاهش توجه و تمرکز فرد بخصوص در امور ذهنی می باشد، این اختلال به نام مه فیبرو نیز شناخته شده است.
فیبرومیالژیا اغلب با مشکلات سلامتی دیگری نیز همراه است از جمله:
- سندرم روده تحریک پذیر
- میگرن و انواع دیگر سردرد
- سندرم مثانه دردناک
- اختلالات مفصلی تمپورومندیبولار
درد و کمبود خواب مرتبط با فیبرومیالژیا می تواند باعث ایجاد اختلال در وظایف روزمره فرد شده و ناامیدی ناشی از آن گاهی به افسردگی و اضطراب منجر می شود.
علت فیبرومیالژیا
علت دقیق بیماری فیبرومیالژیا هنوز مشخص نشده اما پزشکان احتمال می دهند عوامل مختلفی در بروز این بیماری دخیل باشند. از جمله:
1. ژنتیک
این بیماری در افرادی که سابقه خانوادگی فیبرومیالژیا دارند بیشتر دیده می شود و این مسئله احتمالا به دلیل جهش های ژنتیکی خاصی است که فرد را در معرض بیشتر ابتلا به فیبرومیالژیا قرار می دهد.
2. عفونت
به نظر می رسد برخی بیماری ها و عفونت ها باعث تشدید علائم فیبرومیالژیا می شود.
3. آسیب های فیزیکی یا روحی
فیبرومیالژیا با صدمات فیزیکی همچون سوانح رانندگی و استرس های روانی تشدید می یابد.
علت درد ناشی از فیبرومیالژیا چیست؟
محققان معتقدند تحریک عصبی مکرر باعث می شود مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا تغییر کرده و به افزایش غیرطبیعی سطح مواد شیمیایی خاصی در مغز – انتقال دهنده های عصبی – که مسئولیت سیگنال درد را برعهده دارند منجر می شود.
از سوی دیگر به نظر می رسد گیرنده های سیگنال درد در مغز نوعی حافظه درد ایجاد و حساسیت بیشتری به درد پیدا می کنند و در نتیجه واکنش شدیدی به درد نشان می دهند.
عوامل خطرزای ابتلا به فیبرومیالژیا عبارتند از:
- جنسیت: این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده می شود.
- سابقه خانوادگی: در صورت ابتلای یکی از افراد خانواده به این بیماری فرد بیشتر در معرض آن قرار خواهد گرفت.
- سایر بیماری ها: بیماری هایی همچون آرتروز، آرتریت روماتوئید یا لوپوس خطر ابتلا به فیبرومیالژیا را افزایش می دهند.
تشخیص فیبرومیالژیا
در گذشته پزشکان به 18 نقطه خاص بدن فرد فشار وارد آورده و حساسیت به لمس بیمار را بررسی می کردند اما امروزه تست حساسیت به لمس معیار تشخیص این بیماری نمی باشد بلکه به جای آن پزشکان به این مسئله توجه دارند که آیا فرد بیش از سه ماه و بدون هیچ گونه بیماری قبلی و پیش زمینه خاص دچار درد سراسری در بدن بوده یا خیر.
آزمایش خون
اگرچه آزمایش خاصی برای تشخیص فیبرومیالژیا وجود ندارد اما پزشک ممکن است برای اطمینان از عدم ابتلای فرد به سایر بیماری های با علائم مشابه اقدام به آزمایش خون کند. آزمایش هایی که ممکن است بدین منظور انجام شود عبارتند از:
- آزمایش شمارش کامل خون
- تست سرعت رسوب گلبول های قرمز خون
- آزمایش پپتید سیترولین دوره ای
- تست عامل روماتوئید
- آزمایش تیروئید
درمان فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا درمان قطعی ندارد و هدف از همه روش های درمانی کاهش علائم بیماری و بهبود سلامت عمومی فرد است در حالی که هیچ یک از این روش ها برای از بین بردن تمامی علائم فیبرومیالژیا موثر نخواهد بود.
به طور کلی درمان های فیبرومیالژیا به دو دسته کلی دارو درمانی و درمان های مکمل غیر دارویی تقسیم می شود.
دارو درمانی
برخی داروها ممکن است به کاهش درد فیبرومیالژیا کمک کرده و خواب را بهبود بخشد، از رایج ترین این داروها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای مسکّن بدون نسخه از جمله استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسین سدیم
- داروهای مسکّن تجویزی مانند ترامادول که تنها زیر نظر پزشک قابل مصرف می باشد. مصرف مواد مخدر ضد درد در این دوره توصیه نمی شود چون خطر اعتیاد به همراه داشته و به مرور زمان ممکن است درد را تشدید کند.
- داروهای ضد افسردگی از جمله دالوکستین و میلن سایپران که به کاهش درد و خستگی ناشی از بیماری فیبرومیالژیا کمک می کنند.
- آرام بخش عضلانی همچون آمی تریپتیلین یا سیکلوبنزاپرین که گاهی پزشک برای بهبود خواب تجویز کند.
- داروهای ضد تشنج این داروها که معمولا برای درمان صرع تجویز می شوند در کاهش برخی انواع خاص درد مفید هستند. گاباپنتین گاهی به کاهش علائم فیبرومیالژیا کمک می کند در حالی که پرگابالین اولین داروی تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان فیبرومیالژیا بوده است.
درمان های غیر دارویی
- فیزیوتراپی؛ در این روش متخصص فیزیوتراپی برای بهبود قدرت، انعطاف پذیری و استقامت فرد از تمرینات مختلف از جمله تمرینات مبتنی بر آب استفاده خواهد کرد.
- کاردرمانی؛ متخصص با ایجاد تعادل در مسائل شغلی فرد کمک می کند تا حد امکان استرس کمتری حین کار به بیمار وارد شود.
- مشاوره درمانی؛ طی مشاوره فرد یاد می گیرد که چطور به توانایی های خود اعتماد کرده و با استرس مقابله کند.
تغییر در سبک زندگی
- لازم است فرد با روش های مدیریت استرس آشنا شده و هر روز زمانی را به تمرینات آرام سازی بدن از جمله تنفس عمیق و مدیتیشن اختصاص دهد. اما دقت داشته باشید کنار گذاشتن تمام فعالیت های روزانه هرگز توصیه نمی شود زیرا افرادی که اوقات فراغت بیشتری در طول روز دارند بیشتر از سایرین در معرض تشدید علائم فیبرومیالژیا هستند.
- از آن جا که خستگی از علائم اصلی فیبرومیالژیا است خواب کافی برای کاهش علائم این بیماری بسیار ضروری می باشد. بنابراین لازم است زمان کافی برای استراحت در طول روز اختصاص داده و برنامه خواب خود را تنظیم کنید.
- ورزش کردن منظم برای کاهش علائم فیبرومیالژیا بسیار مفید است، اگرچه ورزش در اوایل کار ممکن است باعث تشدید درد شود اما به مرور و با تمرینات ورزشی منظم علائم کاهش خواهد یافت. از جمله تمرینات مناسب برای فیبرومیالژیا می توان به پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری اشاره کرد.
- سعی کنید رژیم غذایی سالم در پیش گرفته و مصرف کافئین را محدود کنید.
تغذیه مناسب برای فیبرومیالژیا
اگرچه رژیم غذایی خاصی برای افراد مبتلا به فیبرومیالژیا مشخص نشده اما برخی بیماران اعتقاد دارند با رعایت برخی نکات غذایی یا اجتناب از مصرف بعضی از خوراکی ها احساس بهتری داشته اند اما تحقیقات علمی این مسئله را تایید نکرده است.
در هر حال توصیه می شود بیماران فیبرومیالژیا رژیم غذایی سالم و متعادل در پیش گرفته و موارد زیر را در رژیم غذایی خود در نظر داشته باشند:
- افزایش مصرف میوه و سبزیجات کافی
- نوشیدن مقدار فراوان آب
- محدود کردن مصرف گوشت
- کاهش مصرف شکر
- کاهش وزن در صورت اضافه وزن و چاقی
توجه: ممکن است به مرور متوجه شوید مصرف برخی غذاها علائم بیماری را افزایش داده یا تشدید می کند، توصیه می شود دفترچه ای تهیه کرده و لیست این خوراکی ها را یادداشت کنید.
فیبرومیالژیا و بارداری
از آن جایی که دوران بارداری با افزایش وزن، نوسانات هورمونی شدید و در برخی موارد استرس فیزیکی و عاطفی همراه است ممکن است روی سیستم های بدن اثر گذاشته و باعث تشدید علائم فیبرومیالژیا شود.
زنان باردار مبتلا به فیبرومیالژیا بخصوص در سه ماهه اول و سوم بارداری ممکن است درد، خستگی و استرس شدیدی را تجربه کنند.
با این حال درد، ناراحتی، مه مغزی و دیگر علائم بسیار مشابه فیبرومیالژیا در بسیاری از زنان باردار سالم نیز مشاهده می شود.
علیرغم اطلاعات بسیار کمی که درباره فیبرومیالژیا و بارداری وجود دارد برخی شواهد حاکی از آن است که این بیماری در دوران بارداری ممکن است خطرات زیر را به همراه داشته باشد:
- محدودیت رشد داخل رحمی؛ وضعیتی که طی آن رشد کودک داخل رحم محدود شده و نوزاد کوچک تر از حالت معمولی می شود.
- سقط جنین مکرر
- پلی هیدرامین؛ وضعیتی که طی آن سطح مایع آمنیوتیک در بدن مادر بیش از حد زیاد است، این وضعیت ممکن است باعث زایمان زودرس، نقایص زایمان، رشد بیش از حد نوزاد و تولد نوزاد مرده شود.
با این وجود اکثر زنان باردار مبتلا به فیبرومیالژیا نوزاد سالم و کامل به دنیا آورده و احتمال زایمان زودرس در آن ها کم است. در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید توصیه می شود قبل از بارداری با پزشک مشورت کرده و راهنمایی های لازم را دریافت کنید.
منابع: mayoclinic – healthline – medicalnewstoday
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
