بیماری زونا چیست؟
زونا (shingles) نوعی عفونت مسری است که عامل آن ویروسی به نام واریسلا زوستر یا همان ویروس آبله مرغان است.
بیماری زونا به نام تبخال زوستر نیز مشهور است اما با بیماری های خانواده تبخال که ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس می باشند (مانند تبخال معمولی یا تبخال تناسلی) ارتباطی ندارد.
آمار نشان می دهد در آمریکا از هر 3 نفر 1 نفر در طول زندگی خود به زونا دچار می شود.
در ادامه این مقاله با برخی از نشانه های تشخیص، راه های انتقال بیماری زونا و همچنین روش های درمان دارویی و گیاهی این بیماری پوستی آشنا خواهید شد؛ با سایت کوکا همراه باشید
علائم بیماری زونا
زونا در اغلب موارد با درد و سوزش شروع می شود. درد معمولا در یک طرف بدن و بخش های کوچک رخ داده و جوش های قرمز پوستی نیز بعد از آن ظاهر خواهند شد. جوش ها معمولا در یک سمت بدن ایجاد می شوند و اغلب کمر، گردن یا صورت را درگیر خواهد کرد.
جوش های زونا دارای مشخصات زیر هستند:
- نواحی قرمز رنگ
- تاول هایی که پر از مایع هستند و به راحتی می ترکند.
- جوش هایی که ستون فقرات تا لگن را پوشانده اند.
- ظاهر شدن جوش ها در صورت و گوش
- خارش
تاول ها به مرور ترکیده، سپس خشک و در پایان پوسته پوسته می شود.
برخی از بیماران علاوه بر درد و جوش های قرمز با علائم دیگری نیز روبرو می شوند. از جمله:
- تب
- لرز
- سردرد
- خستگی
- ضعف عضلانی
- تهوع
- بدن درد
علت بیماری زونا
پس از بهبود آبله مرغان، ویروس واریسلا زوستر از بین نمی رود بلکه سال ها در سلول های عصبی خاصی که در ستون فقرات قرار دارند زندگی می کند تا اینکه دوباره فعال شده و باعث بروز بیماری زونا می شود. تاکنون علت فعال شدن مجدد این ویروس که در برخی افراد رخ می دهد مشخص نشده است.
محل و الگوی ظاهر شدن جوش های زونا نشان دهنده ناحیه ای است که اعصاب آسیب دیده در آن قرار دارد.
عوامل موثر در ابتلا به زونا
به طور کلی هر فردی که دچار آبله مرغان شده باشد ممکن است به بیماری زونا نیز مبتلا شود اما برخی عوامل خطر ابتلا به زونا را افزایش می دهند. از جمله:
- سن بالای 60 سال
- ابتلا به بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند مانند HIV، ایدز یا سرطان
- شیمی درمانی یا پرتو درمانی
- مصرف داروهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند مانند استروئیدها یا داروهای تجویز شده بعد از پیوند
- ابتلا به بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس اریتماتوز، بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- استرس های فیزیکی و عاطفی
زونا در سالمندان
بیماری زونا از بیماری هایی است که در میان سالمندان بخصوص سنین بین 60 تا 80 سال شایع تر است به طوری که نیمی از مبتلایان به زونا را افراد بالای 60 سال تشکیل می دهند.
علت این مسئله سیستم ایمنی ضعیف افراد مسن نسبت به سایر افراد است.
علائم زونا در سالمندان شدیدتر از بقیه بیماران است به عنوان مثال جوش ها نواحی بیشتری از بدن را پوشانده و به دلیل ترکیدن تاول ها خطر بروز عفونت باکتریایی وجود دارد.
این افراد در معرض ابتلا به ذات الریه و التهاب مغزی نیز قرار دارند. بنابراین بسیار مهم است که در سریع ترین زمان ممکن و پس از مشاهده علائم به پزشک مراجعه شود تا برای درمان های ضدویروسی مورد نیاز اقدام شود.
برای پیشگیری از ابتلای سالمندان به زونا می توان از واکسن زونا در سنین بالای 60 سال استفاده کرد.
زونا در زنان باردار
ابتلا به زونا در دوران بارداری شایع نیست اما ممکن است اتفاق بیفتد. اگر خانم باردار با فردی که مبتلا به آبله مرغان یا زونا است در تماس باشد و از قبل به آبله مرغان مبتلا نشده باشد یا واکسن آن را دریافت نکرده باشد ممکن است به آبله مرغان مبتلا شود.
بسته به این که زن باردار در سه ماهه چندم بارداری قرار دارد، آبله مرغان بارداری ممکن است باعث بروز نقص مادرزادی در جنین شود. بنابراین بسیار مهم است که قبل از بارداری نسبت به دریافت واکسن آبله مرغان اقدام شود.
اگرچه زونا نسبت به آبله مرغان عوارض کمتری در زنان باردار ایجاد می کند اما هنوز هم آزاردهنده است و در صورت ابتلا لازم است هرچه سریع تر به پزشک مراجعه شود.
مصرف داروهای ضدویروسی برای درمان زونا در دوران بارداری بی خطر می باشد و آنتی هیستامین برای کاهش خارش و استامینوفن برای تسکین درد موثر هستند.
تشخیص بیماری زونا
بیماری زونا معمولا با معاینه فیزیکی جوش ها و تاول ها توسط پزشک قابل تشخیص است، در موارد نادر ممکن است نیاز به نمونه برداری از مایع تاول ها یا بافت ناحیه جهت بررسی در آزمایشگاه باشد.
درمان بیماری زونا
درمان قطعی برای زونا وجود ندارد و داروهای تجویز شده تنها جهت کاهش علائم و بهبود عفونت می باشد.
درمان دارویی زونا
1. داروهای ضد ویروسی خوراکی؛ از جمله آسیکلوویر، فام سیکلوویر و والاسیکلوویر که برای کاهش درد و تسریع روند بهبود تجویز می شوند.
2. داروهای ضدالتهابی خوراکی؛ از جمله ایبوپروفن که برای کاهش درد و تورم مصرف می شود.
3. داروهای مسکن خوراکی؛ که برای کاهش درد تجویز می شود.
4. داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی خوراکی؛ برای تسکین دردهای طولانی موثر است.
5. داروهای آنتی هیستامین خوراکی؛ مانند دیفن هیدرامین که برای درمان خارش تجویز می شود.
6. کرم ها، ژل ها یا چسب هایی مانند لیدوکائین؛ به کاهش درد کمک می کند.
7. داروی موضعی کپسایسین (زوستریکس)؛ استفاده از آن باعث کاهش خطر بروز درد عصبی “نورالژی پس از هرپس” می شود که پس از بهبود زونا رخ می دهد.
درمان خانگی زونا
1. سرکه سیب
سرکه سیب روش سنتی و خانگی برای خشک کردن تاول ناشی از زونا و مقابله با جوش ها می باشد. خاصیت اسیدی سرکه برای خشک کردن تاول ها و کاهش خارش مفید است اما اگر تاول ها ترکیده یا زخم است بهتر است از این روش استفاده نکنید.
مقدار مساوی سرکه سیب رقیق را با آب گرم مخلوط کرده و روی نواحی بمالید. یا می توانید 2 تا 4 فنجان سرکه سیب را به وام حمام افزوده و مدتی در آن دراز بکشید.
2. روغن کالاندولا (گل همیشه بهار)
گل همیشه بهار به خواص ضد زخم و ضدالتهابی شناخته شده و روغن آن برای رفع خارش و التیام تاول های زونا و آبله مرغان مفید است.
3. جو دوسر
حمام جو دوسر برای رفع خارش عالی است. مقداری جو دوسر آسیاب شده را به وان حمام اضافه کرده و در آن دراز بکشید. جو دوسر داخل آب چسبناک شده و سراسر پوست را می پوشاند و تحریکات پوست را تسکین می دهد.
4. عسل
عسل دارای خاصیت ضدویروسی است که می تواند با ویروس واریسلا زوستر مقابله کرده و پوست را تسکین دهد. کافیست مقداری عسل روی تاول های ناشی از زونا بمالید.
5. جوش شیرین
اندکی جوش شیرین را به 1 لیوان آب اضافه کرده و روی نقاط تحریک شده بمالید. همچنین می توانید مقداری جوش شیرین به وان حمام افزوده و در آن دراز بکشید.
6. کمپرس سرد
قرار دادن کمپرس سرد و مرطوب روی جوش ها باعث کاهش درد و خارش می شود.
7. استراحت
پیشگیری از بیماری زونا
واکسیناسیون از راه های موثر برای پیشگیری از ابتلا به زونا و کاهش علائم و عوارض جانبی آن می باشد. همه کودکان باید دو دوره واکسیناسیون آبله مرغان انجام دهند و افراد بزرگسال که تاکنون به آبله مرغان مبتلا نشده اند نیز باید واکسن آن را دریافت کنند.
اگرچه واکسیناسیون آبله مرغان به معنای ایمنی صددرصد فرد در برابر ویروس نیست اما آمار نشان می دهد از هر 10 نفر که واکسیناسیون انجام داده اند 9 نفر هرگز به زونا و آبله مرغان مبتلا نمی شوند.
افراد مسن بالای 60 سال لازم است واکسن دیگری به نام واکسن واریسلا زوستر دریافت کنند. این واکسن از علائم شدید و عوارض جانبی زونا جلوگیری می کند.
از آن جایی که بیماری زونا واگیردار است بنابراین در صورت ابتلا به این بیماری لازم است اقداماتی جهت پیشگیری از سرایت آن به دیگران انجام شود. از جمله:
- جوش ها را بپوشانید.
- از تماس با افرادی که به آبله مرغان مبتلا نشده اند یا سیستم ایمنی ضعیف دارند خودداری کنید.
- دست ها را به صورت مکرر بشویید.
افراد حساس مخصوصا زنان بارداری که تاکنون به آبله مرغان مبتلا نشده اند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند از تماس نزدیک با افراد مبتلا به زونا خودداری کنند.
عوارض جانبی و خطرناک زونا
- اگر جوش ها یا درد در داخل چشم مخصوصا قرنیه چشم ایجاد شود لازم است سریعا نسبت به درمان آن اقدام شود زیرا ممکن است باعث آسیب دائمی چشم شود
2. از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه یا از دست دادن حش چشایی که می تواند علائم سندروم رامسی هانت باشد
سندروم رامسی هانت ممکن است در اثر آسیب اعصاب سر ایجاد شده و در صورت عدم درمان باعث ناشنوایی فرد مبتلا می شود. (در صورت رسیدگی به موقع، بیمار کاملا درمان می شود)
3. عفونت باکتریایی؛ در صورتی که پوست قرمز و متورم شده باشد
4. ذات الریه یا سینه پهلو
5. التهاب مغز یا نخاع مانند آنسفالیت و مننژیت که خطرناک هستند
6. نورالژی پس از زونا؛ این عارضه شایع ترین عارضه جانبی زونا است که احتمالا به علت آسیب اعصاب ایجاد شده و با درد و ناراحتی دائمی در ناحیه آسیب دیده همراه می باشد.
این درد پس از بهبود زونا ممکن است تا ماه ها یا سال ها بعد نیز ادامه پیدا کند. احتمال این عارضه در افراد مسن تر بیشتر بوده و حدود 15 تا 25 درصد افراد بالای 60 سال به آن دچار می شوند اما در افراد زیر 40 سال به ندرت رخ می دهد
زونا چگونه منتقل می شود؟
سرایت بیماری زونا با تماس مستقیم با فرد بیمار رخ می دهد و از طریق عطسه و سرفه منتقل نمی شود، همچنین تا وقتی که تاول ها روی پوست ظاهر نشده اند یا در روزهای نقاهت که تاول ها پوسته پوسته می شوند بیماری مسری نمی باشد.
اگر فردی که تاکنون آبله مرغان نگرفته یا واکسن آن را دریافت نکرده در تماس با فرد مبتلا به زونا قرار بگیرد، اگرچه احتمال ابتلا به آبله مرغان در او هست اما همان زمان به زونا مبتلا نمی شود، بلکه مانند سایر افرادی که قبلا به آبله مرغان مبتلا شده اند ممکن است در آینده و در طول زندگی زونا را تجربه کند.
دوره بیماری زونا معمولا چقدر طول می کشد؟
دوره بیماری زونا از شروع تا بهبودی با توجه به شدت بیماری متفاوت است اما معمولا 2 تا 4 هفته طول کشیده و در برخی افراد ممکن است طولانی تر شود. همچنین به ندرت هر فرد بیش از یک بار به این بیماری مبتلا می شود.
توجه: علائم زونا معمولا بعد از 10 روز کمتر می شود اگر بعد از این مدت هنوز هم علائم بهبود نیافته است حتما با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز بازبینی روی روش های درمان انجام شود.
آیا زونا کشنده و مرگبار است؟
تقریبا 1 تا 4 درصد افراد مبتلا به زونا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند و حدود 30 درصد افراد بستری شده سیستم ایمنی ضعیف دارند.
آمار نشان می دهد سالانه حدود 96 مورد مرگ و میر ناشی از ویروس واریسلا زوستر رخ می دهد که اکثر آن ها را افراد مسن یا بیماران با سیستم ایمنی ضعیف تشکیل می دهد.
منبع: healthline – medicinenet – curejoy
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
