لیکوپن چیست و چه فوایدی برای سلامتی دارد؟

نوشته شده توسط

۷ فروردین ۱۴۰۱

اگر کنجکاو هستید درباره فواید، منابع و مضرات لیکوپن بیشتر بدانید در ادامه مطلب با کوکا همراه باشید.

لیکوپن چیست؟

اگر به ارزش غذایی و ترکیبات گیاهی موجود در خوراکی هایی که مصرف می کنید اهمیت می دهید حتما نام لیکوپن را شنیده اید، نوعی ماده مغذی گیاهی با خاصیت آنتی اکسیدانی قوی که به عنوان رنگدانه در میوه های قرمز و صورتی مانند گوجه فرنگی، هندوانه و گریپ فروت صورتی یافت می شود.

لیکوپن مزایای زیادی برای سلامتی بدن دارد که از جمله آن ها می توان به سلامت قلب، محافظت از پوست در برابر آفتاب سوختگی و پیشگیری از انواع خاص سرطان اشاره کرد.

خواص و فواید لیکوپن

1. خواص آنتی اکسیدانی قوی

لیکوپن از آنتی اکسیدان های قوی در خانواده کاروتنوئیدها محسوب می شود. همان طور که می دانید آنتی اکسیدان ها ترکیباتی هستند که از بدن در برابر آسیب های ناشی از ترکیباتی به نام رادیکال های آزاد محافظت می کنند.

هنگامی که سطح رادیکال های آزاد بدن از سطح آنتی اکسیدان ها بیشتر می شود می تواند به استرس اکسیداتیو در بدن منجر شده و خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و آلزایمر را افزایش دهد.

به نظر می رسد خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن می تواند به تعادل سطح رادیکال های آزاد کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش دهد.

به علاوه لیکوپن ها احتمالا از بدن در برابر آسیب های ناشی از آفت کش ها، علف کش ها، انواع خاصی از قارچ ها و مونو سدیم گلوتامات محافظت می کنند.

2. پیشگیری از سرطان

عملکرد آنتی اکسیدانی قوی لیکوپن احتمالا با کاهش رشد تومورها از پیشرفت برخی انواع سرطان از جمله سرطان سینه و پروستات پیشگیری کرده یا سرعت آن را آهسته تر می کند، همچنین از رشد سلول های سرطانی در کلیه جلوگیری می کند.

گفته شده مصرف زیاد کاروتنوئیدهایی همچون لیکوپن به میزان 32 تا 50 درصد خطر ابتلا به سرطان های ریه و پروستات را کاهش می دهد.

3. سلامت قلب

لیکوپن احتمالا با تاثیر روی عوامل خطر زای بیماری قلبی خطر ابتلا یا مرگ زود رس در اثر بیماری های قلبی را کاهش می دهد، به عنوان مثال ممکن است آسیب ناشی از رادیکال های آزاد، سطح کلسترول کل و کلسترول بد خون را کاهش داده و سطح کلسترول خوب را افزایش دهد.

سطح بالای لیکوپن در خون احتمالا به افزایش عمر افراد مبتلا به سندرم متابولیک کمک می کند و کسانی که بالاترین سطح لیکوپن در خون را دارند تا 39 درصد کمتر از دیگران دچار مرگ زودرس می شوند.

گفته شده کسانی که از رژیم غذایی سرشار از لیکوپن بهره می برند 17 تا 26 درصد کمتر به بیماری های قلبی مبتلا می شوند و احتمال سکته مغزی در این افراد تا 31 درصد کاهش می یابد.

اثرات محافظتی لیکوپن به خصوص برای کسانی که سطح آنتی اکسیدان پایین یا استرس اکسیداتیو بالا دارند از جمله افراد مسن، سیگاری ها، دیابتی ها و افراد مبتلا به بیماری های قلبی بسیار مفید است.

4. محافظت از آفتاب سوختگی

به نظر می رسد لیکوپن می تواند از بدن در برابر اثرات مخرب نور خورشید تا حدی محافظت کند و شدت قرمزی پوست در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه فرا بنفش را کاهش دهد اگرچه نمی توان از آن به عنوان جایگزین ضد آفتاب ها بهره برد.

5. بهبود بینایی

لیکوپن احتمالا از بروز آب مروارید پیشگیری کرده یا بروز آن را به تاخیر می اندازد و خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا که از علل اصلی نابینایی در افراد مسن می باشد را کاهش می دهد.

6. کاهش درد

گفته شده مصرف لیکوپن ممکن است تاثیر خوبی در کاهش دردهای نوروپاتیک که از آسیب عصبی و بافتی نشات می گیرند داشته باشد.

7. سلامت مغز

به نظر می رسد خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن از تشنج و کاهش حافظه در بیماری های وابسته به سن از جمله آلزایمر جلوگیری می کند.

8. تقویت استخوان ها

عملکرد آنتی اکسیدانی لیکوپن احتمالا مرگ سلول های استخوانی را کندتر کرده، ساختار آن ها را تقویت و به سلامت و استحکام آن ها کمک می کند.

منابع غذایی لیکوپن

به طور کلی تمام مواد غذایی طبیعی به رنگ صورتی تا قرمز حاوی مقادیری لیکوپن می باشند. در این میان گوجه فرنگی بزرگ ترین منبع غذایی این ماده محسوب می شود و هر چه بیشتر رسیده باشد لیکوپن بیشتری در خود گنجانده است.

لیکوپن موجود در برخی از مهم ترین منابع غذایی لیکوپن (100 گرم) به صورت زیر می باشد:

گوجه فرنگی خشک شده در مقابل آفتاب: 45.9 میلی گرم
پوره گوجه فرنگی: 21.8 میلی گرم
گواوا: 5.2 میلی گرم
هندوانه: 4.5 میلی گرم
گوجه فرنگی تازه: 3 میلی گرم
کنسرو گوجه فرنگی: 2.7 میلی گرم
پاپایا: 1.8 میلی گرم
گریپ فروت صورتی: 1.1 میلی گرم
فلفل قرمز شیرین پخته: 0.5 میلی گرم

در حال حاضر توصیه ای درباره دوز مصرف روزانه لیکوپن وجود ندارد اما به نظر می رسد مصرف بین 8 تا 21 میلی گرم در روز بسیار مفید باشد.

مکمل های لیکوپن

اگرچه لیکوپن در بسیاری از غذاها یافت می شود اما می توان مکمل های آن را نیز از بازار تهیه کرد.

مکمل های لیکوپن ممکن است با داروهای خاص از جمله رقیق کننده های خون و داروهای کاهنده فشار خون تداخل داشته باشند.

همچنین مصرف روزانه 2 میلی گرم مکمل لیکوپن در دوران بارداری می تواند خطر زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد را افزایش دهد.

جالب است بدانید اثرات مثبت این ماده مغذی با خوردن مواد غذایی طبیعی بیشتر از مکمل ها می باشد.

مضرات لیکوپن

مصرف لیکوپن معمولا بی خطر است به خصوص اگر از طریق مواد غذایی طبیعی دریافت شود اما در موارد نادر دیده شده خوردن مقادیر زیاد غذاهای سرشار از لیکوپن باعث تغییر رنگ پوست شده که عارضه ای بی خطر است و برای درمان آن کافیست به مدت چند هفته رژیم غذایی بدون لیکوپن داشته باشید.

مکمل های لیکوپن ممکن است برای خانم های باردار و کسانی که از داروهای خاص استفاده می کنند مناسب نباشد.