اختلال سلوک از مشکلات رفتاری و احساسی در کودکان و نوجوانان است که با علائمی همچون رفتارهای تهاجمی، فریب دیگران، رفتارهای مخرب و بی توجهی به قوانین و عرف جامعه شناخته می شود.
کودکان و نوجوانانی که به سندرم سلوک مبتلا هستند از نظر خانوادگی و اجتماعی به عنوان افرادی شرور در نظر گرفته می شوند و این اختلال روی پیشرفت تحصیلی و اجتماعی آن ها اثر منفی خواهد گذاشت.
درمان سندرم سلوک اهمیت زیادی دارد و در صورتی که نسبت به درمان آن اقدام نشود علائم و سوء رفتارهای اجتماعی در کودک باقی مانده و تا سنین بزرگسالی او و اطرافیان را آزار خواهد داد.
از سوی دیگر کودکانی که به اختلال سندرم سلوک مبتلا هستند در صورت عدم درمان ممکن است به اختلالات شخصیتی همچون شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی دچار شوند.
درمان سندرم سلوک
شیوه های درمانی مورد استفاده برای سندرم سلوک معمولا با دو هدف انجام می شود:
1. کاهش و درمان علائم و رفتارهای نامناسب کودک مبتلا به سندرم سلوک در کوتاه مدت
2. جلوگیری از تشدید علائم رفتاری کودک مبتلا به سندرم سلوک در درازمدت و پیشگیری از بروز اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی
روانشناس معمولا به درمان رفتاری کوتاه مدت که برای رفع مشکلات رفتاری با عواقب منفی بالقوه اما شدید مانند سرقت انجام می شود نسبت به درمان مواردی همچون صحبت کردن بی ادبانه با والدین که معمولا به عواقب چندان مهمی منجر نمی شوند اولویت بیشتری اختصاص می دهد.
برای درمان سندرم سلوک معمولا از روش های درمانی چندگانه استفاده می شود. این بیماری تنها با جلسات هفتگی در دفتر مشاوره پزشک درمان نمی شود بلکه لازم است ارتباط کامل میان پزشک و والدین حفظ شده و والدین بدانند در طول روز و در موقعیت های مختلف چه برخوردی با کودک خود داشته باشند.
رفتار درمانی، شناخت – رفتار درمانی
رفتار درمانی برای کودکان مبتلا به سندرم سلوک براساس نظریه یادگیری انجام می شود.
ایده اصلی رفتار درمانی این است که از آن جا که کودکان بسیاری از الگوهای رفتاری را با سیستم پاداش و مجازات یاد می گیرند با دستکاری این سیستم می توان رفتارهای نامناسب اجتماعی کودک را با رفتارهای موجه و مناسب جایگزین کرد.
تکنیک های رفتاری مورد استفاده در دوره درمان سندرم سلوک روی مواردی همچون کاهش سرزنش کودک از سوی والدین – والدین اغلب فرزند خود را به دلیل سرکشی و رفتارهای نامناسب سرزنش می کنند – و همچنین افزایش نظارت والدین روی کودک و و اجرای تعهد رفتاری تمرکز دارد.
تعهد رفتاری در واقع نوعی قرارداد میان والدین و کودکان است که در جلسات مشاوره تهیه شده و در آن به طور دقیق مشخص می شود چه نوع تغییرات رفتاری مد نظر والدین و مشاور می باشد.
برای مثال در تعهد رفتاری که به منظور کاهش بی احترامی های کودک نسبت به والدین ایجاد شده ابتدا مشخص می شود که بی احترامی شامل موارد مختلفی هچون غر غر کردن زیر لب، بد صحبت کردن با والدین و غیره می باشد.
سپس عواقب این بی احترامی، رفتارهای خوب جایگزین آن و پاداشی که در صورت اجرای تعهد به کودک داده می شود تعیین خواهد شد.
گرچه تمرکز روی سیستم پاداش و مجازات در نگاه اول نوعی دیکتاتوری به نظر می رسد اما در واقع این طور نیست زیرا با بیان دقیق تعهد رفتاری، تمایل والدین نسبت به تنبیه کودک کاهش یافته و با برنامه پاداش و مجازات جایگزین خواهد شد که توسط کودکان واضح و قابل درک است.
تکنیک های رفتار درمانی علاوه بر درمان رفتارهای مسئله دار کودک به والدین نیز کمک می کند تا بتوانند به شیوه موثرتر با کودک خود رفتار کنند. به عنوان مثال والدین متوجه می شوند چه رفتارهای نامناسب جزئی را باید نادیده گرفته و کدام ها را پیگیری کنند و با شیوه بیان واضح به کودکان نشان دهند که چگونه باید رفتار کنند.
از سوی دیگر در روانشناسی مدرن مشخص شده پرداختن به افکار کودکان به اندازه درمان مشکلات رفتاری آن ها اهمیت دارد زیرا افکار اشتباه، درک غلظ یا اغراق آمیز از موقعیت های مختلف در حقیقت مقدمه رفتارهای نامناسب هستند.
تکنیک های شناخت – رفتار درمانی به کودکان و والدین آن ها کمک می کنند تا باورهای غلطی که باعث بروز ناسازگاری می شود را تشخیص داده و آن ها را با باورهای درست جایگزین کنند.
خانواده درمانی
در تکنیک خانواده درمانی روانشناس به بررسی تعاملات بین اعضای خانواده پرداخته و مشکلات رفتاری و ساختاری موجود در خانواده را که ممکن است ریشه بروز علائم اختلال سلوک در کودکان و نوجوانان باشد پیدا می کند.
به عنوان مثال برخی والدین در دعواهای خانوادگی به جای صحبت رو در رو از کودک به عنوان پیام رسان خود استفاده می کنند و از سوی دیگر کودک ممکن است از عدم ارتباط خوب والدین سوء استفاده کرده و از شیوه آنها الگوبرداری کند. در برخی موارد نیز یکی از والدین با کودک علیه دیگری دست به یکی می کند.
روانشناس با مشاهده دقیق روابط خانوادگی از دانش خود برای تصحیح رابطه معیوب و ناسازگار استفاده می کند، این مداخلات به والدین برای ایجاد روابط بهتر با یکدیگر کمک کرده و رابطه آن ها با فرزندشان را بهبود می بخشد.
روش های درمانی چندگانه
برای درمان سندرم سلوک شدید و ادامه دار از روش توسعه شناختی استفاده می شود، اصطلاح درمان توسعه شناختی به تکنیک هایی گفته می شود که برای رفع عوامل تشدید کننده علائم سندرم سلوک از جمله موارد زیر استفاده می شود:
1. رفتارهای غلط والدین از جمله عدم پشتیبانی لازم، محیط نامناسب خانوادگی و استفاده بیش از حد از تنبیه برای تغییر رفتار کودک
2. عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی مانند سرشت کودک، سطح جامعه پذیری و میزان تحریک پذیری
3. مهارت های اجتماعی ضعیف
4. باورهای نادرست درباره ارزش شخصی فرد
برای اجرای الگوی درمانی توسعه شناختی از رویکردهای چندگانه درمانی زیر استفاده می شود:
- آموزش مدیریت به والدین: والدین و روانشناس در تهیه یک برنامه خاص و منظم برای تغییر رفتارهای نامناسب کودک با هم همکاری می کنند. این برنامه ها شامل تعیین مرز است زیرا کودکان مبتلا به سلوک معتقدند که این حق را دارند که به هر روشی که دوست دارند رفتار کنند.
- آموزش مهارت های حل مسئله شناختی: روش های جدید و موثر برای تفکر بهتر و حل موقعیت های مشکل استرس زا – به خصوص زمانی که کودک با دیگران در ارتباط است – به کودکان آموزش داده می شود. در این روش ها از تعهد رفتاری برای درمان علائم سلوک در کودکان استفاده می شود.
- خانواده درمانی کارکردی: در این روش از تکنیک های رفتاری و شناختی مختلف برای تغییر نحوه ارتباط و تعامل کودک با خانواده استفاده می شود و به تعاملات خانوادگی و حضور و تعامل همه افراد خانواده تکیه دارد.
دارو درمانی
در برخی موارد پزشک علاوه بر رفتار درمانی و برای کاهش تحریک پذیری و رفتارهای پرخاشگرانه داروهای تجویزی همچون ریتالین، دگزامفتامین و سیلرت برای کودکانی که به اختلال سلوک شدید مبتلا هستند تجویز می کند.
ریتالین پر کاربردترین داروی محرکی است که به این منظور استفاده می شود.
لیتیوم داروی دیگری است که اغلب برای درمان اختلال دو قطبی تجویز می شود و به درمان رفتار پرخاشگرانه شدید، کاهش نوسانات خلقی، تحریک پذیری و بی قراری در مبتلایان به اختلال سلوک کمک می کند.
منابع: mentalhelp1 – mentalhelp2
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
