علائم و راه های درمان سندروم متابولیک در کودکان و بزرگسالان چیست؟

سندرم متابولیک چیست؟

سندرم متابولیک به مجموعه ای از عوامل متابولیکی تاثیرگذار در بروز بیماری ها اشاره دارد که خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. این سندروم به نام سندرم مقاومت به انسولین نیز مشهور شده است.

انجمن قلب آمریکا (AHA) از سندرم متابولیک به عنوان خوشه ای از اختلالات متابولیک که شامل فشار خون بالا، سطح بالای قند خون و چاقی شکمی است یاد می کند.

طبق تعریف انجمن AHA در صورتی که پزشک معالج حداقل سه مورد از پنج مورد زیر را در بیمار مشاهده کند ابتلای او به سندرم متابولیک را تایید خواهد کرد:

1. چاقی مرکزی، شکمی و احشایی و بزرگ بودن سایز دور کمر بیش از 40 اینچ (102 سانتی متر) در مردان و بیش از 35 اینچ (89 سانتی متر) در زنان

2. بالا بودن سطح قند خون ناشتا 100 میلی گرم در دسی لیتر (5.6 میلی مول در لیتر) یا بالاتر

3. افزایش فشار خون تا 130/85 میلی لیتر جیوه یا بالاتر

4. بالا بودن سطح تری گلیسیرید خون 150 میلی گرم در دسی لیتر ( 1.7 میلی مول در لیتر) یا بالاتر

5. کاهش سطح کلسترول خوب خون 40 میلی گرم در دسی لیتر (1.04 میلی مول در لیتر) یا کمتر برای مردان و 50 میلی گرم در دسی لیتر (1.3 میلی مول در لیتر) یا کمتر در زنان

دارا بودن سه مورد یا بیشتر از عوامل خطرزای بالا، ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، مانند حمله قلبی یا سکته، و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.

علائم و نشانه های سندرم متابولیک

اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک اغلب با نشانه ای همراه نیستند اگرچه سایز دور کمر بزرگ یک علامت واضح است. افراد مبتلا به سندروم متابولیک اغلب اندام سیبی شکل دارند زیرا چربی های دور شکمی و سایز دور کمر بزرگ تری نسبت به دیگران دارند.

همچنین در صورت افزایش بیش از حد قند خون در فرد ممکن است نشانه های دیابت مانند افزایش ادرار و تشنگی، خستگی و تاری دید در او مشاهده شود.

بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده حداقل یک مورد از اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک با پزشک مشورت کنید که آیا نیاز به انجام آزمایش برای تشخیص سایر اختلالات است یا خیر.

علت سندرم متابولیک چیست؟

از آن جا که سندرم متابولیک مجموعه ای از اختلالات می باشد، علل مختلفی در بروز آن نقش خواهند داشت.

اضافه وزن و بزرگ بودن سایز دور کمر که نشانه چاقی مرکزی است از عوامل مهم محسوب می شود. همچنین بالا بودن غیرطبیعی سطح کلسترول بد و چربی خون، فشار خون بالا و پیش دیابت نیز خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.

مقاومت به انسولین از شاخص های سندرم متابولیک و چاقی است و می تواند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد اما می تواند نشانه اختلالات دیگر مانند بیماری کوشینگ، سندرم تخمدان پلی کیستیک، کبد چرب و بیماری های کلیوی مزمن نیز باشد.

سایر مشکلات سلامتی که گاهی با سندرم متابولیک، مقاومت به انسولین و قند خون بالا مرتبط هستند شامل التهاب سطح پایین و نقص در لخته شدن خون می باشد که خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را نیز افزایش می دهند.

عوامل موثر در ابتلا به سندرم متابولیک

• سن؛ افزایش سن احتمال بروز سندرم متابولیک را افزایش می دهد.
• نژاد؛ مثلا مکزیکی ها بیشتر از سایر آمریکایی ها به سندرم متابولیک مبتلا می شوند.
• دیابت؛ در صورت ابتلای فرد به دیابت بارداری یا ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت نوع 2، احتمال بروز سندرم متابولیک افزایش پیدا می کند
• ورزش نکردن و رژیم غذایی سرشار از کالری، چربی و قند
• سایز دور کمر بزرگ
• سابقه خانوادگی و ارث
• مقاومت نسبت به انسولین
• مصرف برخی داروها

توجه: مصرف برخی داروهای مورد استفاده برای درمان التهاب، HIV، آلرژی و افسردگی ممکن است باعث افزایش وزن یا تغییراتی در سطح فشار خون، سطح کلسترول و قند خون شود.

تشخیص سندرم متابولیک

دستورالعمل های پزشکی در مورد آستانه دقیق تشخیص سندرم متابولیک که (در ابتدای مقاله بیان شد) به توافق نظر نرسیده اند، به عنوان مثال در مورد بهترین شیوه اندازه گیری و تعاریف چاقی هنوز اختلاف نظر هایی وجود دارد که می تواند براساس شاخص حجم بدنی (BMI) یا نسبت قد و سایز کمر و غیره در نظر گرفته شود.

به همین دلیل پزشکان هنگام تشخیص سندرم متابولیک شرایط فرد را نیز در نظر می گیرند.

سندرم متابولیک در کودکان

سندرم متابولیک می تواند از دوران کودکی و با بروز چاقی، اختلالات چربی خون و فشار خون بالا آغاز شود. به دلیل افزایش چاقی در میان کودکان، برخی خواستار غربالگری اولیه در سنین پایین برای تعیین احتمال بروز بیماری های قلبی عروقی هستند تا در صورت نیاز با تغییراتی در سبک زندگی و تغذیه کودکان، از ابتلای آن ها به بیماری های قلبی عروقی پیشگیری شود.

اما نحوه انجام این کار و زمان آن از بحث های چالش برانگیز است. آمار نشان می دهد در آمریکا از هر 5 کودک و نوجوان بین 6 تا 19 سال یک نفر به چاقی مبتلا می باشد که این نسبت سه برابر دهه 1970 میلادی می باشد.

درمان سندرم متابولیک

درمان سندرم متابولیک بیشتر از آن که نیاز به مصرف داروهای شیمیایی داشته باشد نیازمند تغییر سبک زندگی و تغذیه فرد می باشد زیرا اختلالاتی همچون بالا بودن قند خون، فشار خون یا سطح کلسترول و چربی خون اغلب با در پیش گرفتن سبک زندگی سالم کنترل خواهند شد.

با این حال در بعضی افراد مبتلا به سندرم متابولیک، با توجه به شرایط فرد بیمار، ممکن است پس از تشخیص نیاز به مصرف دارو باشد.

درمان سندرم متابولیک با سبک زندگی

برای درمان اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک لازم است به نکات زیر توجه شود:

• کاهش وزن به ویژه در قسمت فوقانی بدن
• ورزش و فعالیت منظم
• اجتناب از مصرف دخانیات و الکل
• کنترل و کاهش استرس

توجه: ورزش روزانه اهمیت زیادی دارد و توصیه می شود هر هفته در مجموع 150 دقیقه تمرینات ورزشی با شدت متوسط انجام شود، پیاده روی سریع شروع خوبی برای درمان سندرم متابولیک است.

درمان دارویی سندرم متابولیک

متفورمین از داروهای رایج است که به خصوص برای گروه های پرخطر مانند افراد با سطح قند خون بالا و افرادی که حتی با تغییرات غذایی و سبک زندگی قادر به کنترل قند خون و چاقی نیستند تجویز می شود.

تجویز متفورمین معمولا پس از آزمودن روش های دیگر همچون تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی صورت می گیرد و همزمان با مصرف آن، لازم است فرد رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی و ورزش منظم داشته باشد.

تجویز متفورمین برای افرادی که به علت ابتلا به سندرم متابولیک در معرض ابتلا به دیابت هستند مجوز رسمی ندارد اگرچه برخی از پزشکان برای پیشگیری از دیابت در افراد با قند خون بالا یا مبتلا به چاقی شکمی از این دارو استفاده می کنند.

مطالعات انجام شده در سال 2013 نشان داد که مصرف متفورمین در کاهش خطر ابتلا به دیابت در بزرگسالان مستعد، موثر است اما تغییر در رژیم غذایی و ورزش تاثیر دوچندان در این زمینه دارد.

استاتین ها از دیگر داروهایی هستند که برای درمان سندروم متابولیک در افراد مبتلا به کلسترول بالا تجویز می شوند. همچنین برای افراد دچار فشار خون بالا از داروهای ضد فشار خون استفاده می شود.

تاکید می شود که در ابتدای درمان یا در موارد خفیف تغییرات سبک زندگی بهتر از درمان دارویی نتیجه بخش خواهد بود.

درمان سندرم متابولیک با رژیم غذایی

توصیه می شود افراد مبتلا به سندرم متابولیک به نکات تغذیه ای زیر توجه ویژه داشته باشند:

• مصرف مواد غذایی سالم
• محدود کردن مصرف گوشت قرمز، سدیم، چربی های اشباع، مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین
• مصرف میوه و سبزیجات فراوان، آجیل و دانه ها

رژیم غذایی دش (DASH) برای پیشگیری و درمان سندروم متابولیک مناسب است. این رژیم غذایی برای کاهش فشار خون بالا مفید می باشد.

با توجه به این که رژیم غذایی دش بیشتر به سلامت مواد مصرفی توجه دارد نه روش های کاهش کالری، کسانی که مایل به کاهش وزن هستند می توانند از رژیم غذایی با کالری کمتر پیروی کنند.

عوارض سندرم متابولیک

ابتلا به سندروم متابولیک خطر ابتلا به برخی بیماری ها را افزایش می دهد. از جمله:

دیابت؛ افراد مبتلا به چاقی در صورتی که سبک زندگی و تغذیه سالم در پیش نگیرند ممکن است دچار عارضه مقاومت انسولین شده و افزایش گلوکز خون زمینه بروز دیابت را فراهم خواهد کرد.

بیماری های قلبی عروقی؛ کلسترول و فشار خون بالا می تواند باعث ایجاد پلاک در شریان ها و سخت شدن آن ها شده و به سکته مغزی یا حمله قلبی منجر شود.

منبع: medicalnewstoday – mayoclinic

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده