ادم ریوی چیست؟
ادم ریوی (Pulmonary edema) به عارضه ای گفته می شود که در آن ریه ها با مایعات پر شده و نفس کشیدن دشوار می شود.
در این وضعیت که به نام گرفتگی ریه، آب آوردن ریه یا احتقان ریوی نیز شناخته شده بدن تلاش می کند اکسیژن کافی دریافت کند و فرد دچار تنگی نفس می شود.
ادم ریوی با اقدامات درمانی به موقع و برطرف کردن علل ابتلا به آن بهبود پیدا می کند.
علت ادم ریوی
از جمله علت های احتمالی بروز ادم ریوی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نارسایی احتقانی قلب
شایع ترین علت ادم ریه نارسایی احتقانی قلب است و زمانی رخ می دهد که قلب نتواند به خوبی عمل پمپاژ خون را انجام دهد، این مسئله باعث ایجاد فشار برگشتی در مویرگ های ریه شده و به نشت مایعات از مویرگ ها به داخل ریه منجر می شود.
در بدن سالم ریه ها اکسیژن را از هوای سالم دریافت کرده و وارد جریان خون می کنند اما زمانی که مایعات ریه ها را پر کرده باشند امکان انتقال اکسیژن به خون وجود نداشته و اکسیژن رسانی به اندام های مختلف با مشکل مواجه می شود.
سایر علت ها
سایر علت های کمتر شایع ادم ریوی عبارتند از:
- حمله قلبی یا سایر بیماری های قلبی
- نشت، تنگ شدن یا آسیب دیدن دریچه قلب
- فشار خون بالای ناگهانی
- ذات الریه
- نارسایی کلیه
- آسیب دیدن ریه به دلیل عفونت شدید
- عفونت شدید خون یا مسمومیت خونی به دلیل عفونت
از جمله عوامل خارجی که باعث افزایش فشار روی قلب و ریه ها شده و خطر بروز ادم ریوی را بیشتر می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرار گرفتن در ارتفاع زیاد
- مصرف مواد مخدر یا اوردوز دارویی
- آسیب ریه ناشی از استنشاق سموم
- جراحت شدید
- غرق شدن
سایر عوامل خطرزای ادم ریوی عبارتند از:
- سابقه ابتلا به ادم ریوی
- سابقه ابتلا به بیماری ریوی مانند سل یا اختلال انسداد مزمن ریوی
- اختلالات عروقی خونی
علائم ادم ریوی
در ادم ریوی بدن برای به دست آوردن اکسیژن تلاش بیشتری می کند زیرا مایعات در ریه انباشته شده و مانع حرکت اکسیژن در جریان خون می شوند، علائم این عارضه تا زمانی که نسبت به درمان آن اقدام نشود ممکن است تشدید پیدا کند.
علائم ادم ریوی به نوع آن بستگی دارد، برخی علائم ادم ریه طولانی مدت عبارت است از:
- تنگی نفس هنگام فعالیت های فیزیکی
- مشکل تنفس هنگام دراز کشیدن
- خس خس سینه
- بیدار شدن از خواب با احساس مشکل تنفسی که با نشستن بهتر می شود
- افزایش وزن سریع به خصوص در ساق پا
- ورم در قسمت پایین بدن
- خستگی
علائم ادم ریوی در ارتفاعات
ادم ریوی گاهی به دلیل ارتفاع زیاد از زمین یا عدم وجود اکسیژن کافی در هوا رخ می دهد که با علائم زیر همراه است:
- سردرد
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- تنگی نفس بعد از ورزش و در طول استراحت
- سرفه
- تب
- مشکل راه رفتن در سربالایی ها و روی سطوح صاف
در صورت تشدید علائم ذکر شده برای ادم ریوی یا مشاهده هر یک از علائم زیر لازم است بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:
- مشکلات تنفسی شدید یا تنگی نفس مانند حالت خفگی یا غرق شدن در آب
- عدم توانایی نفس کشیدن
- اضطراب مربوط به مشکلات تنفسی
- سرفه هایی که ترکیب کف دار و صورتی از بزاق و خلط داشته باشد
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- پوست آبی یا خاکستری
- تعریق همراه با مشکلات تنفسی
علائم بالا نشانه های ادم حاد ریوی هستند که به طور ناگهانی ایجاد شده و در صورت عدم درمان، مایعات موجود در ریه ممکن است باعث خفگی شود.
انواع ادم ریوی
با توجه به آن چه گفته شد دو نوع اصلی ادم ریوی عبارتند از:
1. ادم ریوی مرتبط با قلب (کاردیوژنیک)
ادم ریوی کاردیوژنیک نوعی ادم ریوی است که به دلیل افزایش فشار در قلب ایجاد می شود.
این حالت معمولا زمانی رخ می دهد که بطن چپ بیمار قادر به پمپاژ خون کافی که از ریه ها دریافت می کند نباشد (نارسایی احتقانی قلب)
در این حالت فشار داخل دهلیز چپ و سپس سیاهرگ ها و مویرگ های موجود در ریه افزایش یافته و باعث می شود مایعات از دیواره مویرگ های به کیسه های هوا منتقل شوند.
از عوامل ایجاد کننده این نوع ادم ریوی می توان به بیماری عروق کرونر، کاردیومیوپاتی (بیماری ماهیچه قلب)، مشکلات دریچه قلبی و فشار خون بالا اشاره کرد.
2. ادم ریوی غیر وابسته به قلب (نوکاردیوژنیک)
این نوع ادم ریوی به کارکرد قلب وابسته نیست بلکه مایعات بدون فشار از سوی قلب از دیواره های مویرگ های ریه به کیسه های هوایی ریه نشت می کنند.
از عوامل موثر در بروز این عارضه می توان به سندرم زجر تنفسی حاد، ارتفاعات بالا، مشکلات سیستم عصبی، واکنش های دارویی، ادم ریوی با فشار منفی، آمبولی ریوی، عفونت های ویروسی، قرار گرفتن در معرض سموم خاص، استنشاق دخانیات و غرق شدن اشاره کرد.
تشخیص ادم ریوی
پزشک برای تشخیص ادم ریوی معمولا معاینه فیزیکی کامل انجام داده، به صدای ریه گوش می دهد و علائم زیر را جستجو می کند:
- ضربان قلب افزایش یافته
- تنفس سریع
- صدای غیر طبیعی از ریه ها
- هرگونه صدای غیر طبیعی قلب
پزشک همچنین در ناحیه گردن به دنبال نشانه تجمع مایعات و در ساق پا و شکم به دنبال نشانه ورم می گردد و به آبی شدن یا رنگ پریدگی پوست دقت می کند. در صورتی که پزشک تشخیص ادم ریوی بدهد از آزمایش های دیگر نیز استفاده خواهد کرد، از جمله:
- آزمایش شمارش خون کامل
- اکو برای تست فعالیت قلب
- عکسبرداری قفسه سینه با اشعه ایکس برای مشاهده مایعات
- آزمایش خون برای کنترل سطح اکسیژن خون
- نوار قلب برای مشکلات ریتم قلب یا علائم حمله قلبی
درمان ادما ریوی
ادم ریوی یک وضعیت جدی است که نیاز به درمان فوری دارد و اکسیژن رسانی معمولا اولین اقدام درمانی برای این بیماری است که از طریق ماسک اکسیژن، کانولای بینی یا ماسک فشار مثبت انجام می شود.
پزشک پس از تشخیص علت بروز ادم ریوی نسبت به درمان علت یا علل آن اقدام خواهد کرد و بسته به علت و شرایط پزشکی فرد ممکن است از موارد درمانی زیر استفاده کند:
1. کاهنده های پیش بار
این داروها به کاهش فشار مایعات روی قلب و ریه کمک می کنند. دیورتیک ها نیز با افزایش ادرار و تخلیه مایعات اضافی بدن برای کاهش فشار مایعاتی مفید هستند.
2. کاهنده های پس از بار
این داروها باعث گشاد شدن عروق خونی شده و فشار روی قلب را کاهش می دهند.
3. داروهای قلبی
این داروها به کنترل نبض کمک کرده و باعث کاهش فشار خون بالا و فشار روی سرخرگ ها و سیاهرگ ها می شوند.
4. مورفین
این ماده مخدر برای کاهش اضطراب و تنگی نفس استفاده می شود اما امروزه به دلیل خطرات این ماده تعداد کمی از پزشکان از آن استفاده می کنند.
در موارد شدید افراد مبتلا به ادم ریوی ممکن است نیاز به مراقبت های جدی داشته باشند. در مواردی نیز ممکن است نیاز به درمان برای بهبود تنفس باشد که گاهی با ماسک یا کانول و در مواردی با دستگاه انجام می شود.
همچنین ممکن است نیاز به قرار دادن لوله تنفسی در گلو و استفاده از دستگاه ونتیلاتور باشد.
پیشگیری از ادم ریوی
هیچ راهی برای جلوگیری کامل از ابتلا به ادم ریوی وجود ندارد و افرادی که در معرض این عارضه هستند در صورت مشاهده علائم باید به سرعت به پزشک مراجعه کنند.
بهترین راه برای پیشگیری از ادم ریوی مراقبت از سلامتی و توجه به توصیه های زیر می باشد:
- نسبت به ذات الریه خود را واکسینه کنید
- واکسن آنفلوآنزا بزنید به خصوص اگر مشکل قلبی داشته یا مسن هستید
- بعد از کاهش علائم یک دوره ادم ریوی به مصرف دیورتیک ها ادامه دهید تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود
همچنین می توانید با توجه به نکات زیر خطر ابتلا به نارسایی قلبی که از شایع ترین علل ادم ریوی می باشد را کاهش دهید:
- به طور مرتب با پزشک ملاقات داشته باشید
- سیگار نکشید
- ورزش منظم داشته باشید
- تغذیه سالم داشته باشید
- وزن خود را کنترل کنید
آیا ادم ریوی کشنده است؟
امید به زندگی در بیماران مبتلا به ادم ریوی به شدت آن بستگی دارد، اگر شدت بیماری متوسط بوده و به موقع اقدامات درمانی انجام شود در اکثر موارد بیمار به طور کامل بهبود پیدا می کند.
در موارد شدید تاخیر در درمان ممکن است به مرگ بیمار منجر شود، بنابراین توصیه می شود با مشاهده علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید.
منبع: healthline – mayoclinic
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
