سندرم شانه یخ زده؛ علت، علائم و درمان

نوشته شده توسط

۵ خرداد ۱۳۹۸

علائم و روش های درمان سندروم شانه یخ زده

سندرم شانه یخ زده چیست؟

سندرم شانه یخ زده (Frozen Shoulder) نوعی اختلال شایع مفصلی است که در آن شانه سخت و سفت شده و حرکت دادن آن دشوار خواهد بود.

این اصطلاح اگرچه اغلب و به اشتباه برای آرتریت استفاده می شود اما این دو بیماری هیچ ارتباطی با هم ندارند. سندرم شانه یخ زده تنها مفاصل شانه را درگیر می کند در حالی که آرتریت ممکن است طیف گسترده ای از مفاصل بدن را درگیر کند.

شانه یخ زده معمولا بین افراد 40 تا 60 ساله دیده شده و در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. آمار نشان می دهد حدود 3 درصد مردم از این اختلال در یک یا هر دو شانه رنج می برند.

به طور خلاصه هنگامی که بافت های موجود در مفصل شانه ضخیم و سفت می شود به مرور بافت اسکار تشکیل شده و در نتیجه مفصل شانه فضای کافی برای چرخش درست را نخواهد داشت. در این حالت فرد علائم ناخوشایندی همچون ورم، درد و سفتی مفصل را تجربه خواهد کرد.

علائم سندرم شانه یخ زده

شانه یخ زده با درد و سفتی مفصل شانه همراه است. این درد باعث محدود شدن حرکات شانه شده و حرکت کمتر و کمتر مفصل شانه سفتی آن را افزایش می دهد.

به مرور و در مدتی کوتاه متوجه خواهید شد که نمی توانید مانند قبل شانه خود را حرکت داده به طوری که برداشتن اشیا از قفسه های بلند برایتان سخت و حتی غیرممکن می شود.

با شدت یافتن این وضعیت ممکن است دیگر قادر به انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن که نیاز به حرکت شانه دارد نباشید.

علائم سندرم شانه یخ زده به مرور تشدید پیدا کرده و معمولا خود به خود برطرف می شود.

علت سندرم شانه یخ زده

شانه از سه استخوان تیغه شانه، ترقوه و استخوان بالایی بازو یا هومروس تشکیل شده است.

شانه یک مفصل توپی دارد که سر گرد استخوان بالایی بازو در این سوکت قفل می شود. بافت متصل کننده ای به نام کپسول شانه این مفصل را احاطه کرده و مایع سینوویال باعث می شود مفصل بدون سایش بتواند حرکت کند.

سندرم شانه یخ زده هنگامی رخ می دهد که بافت اسکار در شانه ایجاد شود که به واسطه آن کپسول مفصل، ضخیم تر و سفت تر شده و فضای کافی برای حرکت نخواهد داشت، در این شرایط شانه سفت شده و حرکت دادن آن با درد همراه خواهد شد.

علت دقیق این مسئله هنوز مشخص نشده هرچند بی حرکت شدن شانه در بسیاری از افرادی که از شانه یخ زده رنج می برند معمولا بعد از آسیب یا شکستگی استخوان رخ داده و در موارد جدی تر بافت اسکار شکل خواهد گرفت که شدت آن به میزان حرکات فرد بستگی داشته و پیشرفت بیماری بین 2 تا 9 ماه طول می کشد.

عوامل خطرزا

اگرچه علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نشده اما برخی عوامل خطر بروز آن را افزایش می دهند از جمله:

سن: افراد بالاتر از 40 سال بیشتر از سایرین در معرض این اختلال قرار دارند
جنسیت: 70 درصد افراد مبتلا را زنان تشکیل می دهند
آسیب دیدگی ها: شکستگی بازو یا جراحی در این ناحیه باعث می شود شانه در دوران نقاهت بی حرکت مانده، خطر بروز التهاب و چسبندگی مفصل افزایش می یابد و ممکن است کپسول شانه سفت شود
دیابت: 10 تا 20 درصد دیابتی ها از سندرم شانه یخ زده رنج می برند و علائم شدیدتری را تجربه می کنند که علت آن مشخص نیست

سایر شرایط سلامتی که خطر بروز سندرم شانه یخ زده را افزایش می دهد عبارتند از:

سکته مغزی
اختلالات تیروئید
بیماری قلبی عروقی
پارکینسون
سیستم ایمنی ضعیف

نکته: افرادی که دچار اختلالات هورمونی، دیابت یا سیستم ایمنی ضعیف هستند بیشتر از دیگران در معرض التهاب مفصل قرار دارند .

مراحل بیماری سندرم شانه یخ زده

پروسه پیشرفت و بهبود شانه یخ زده معمولا در سه مرحله طبقه بندی می شود که در نهایت بعد از 2 تا 3 سال بهبود پیدا می کند.

1. مرحله یخ زدن یا درد

در این مرحله درد به تدریج افزایش یافته و حرکت دادن شانه سخت و سخت تر می شود. طی مرحله یخ زدن بیمار معمولا شب ها درد بیشتری را تجربه خواهد کرد. این مرحله ممکن است بین 6 هفته تا 9 ماه طول بکشد.

2. مرحله یخ زده

در این مرحله درد با گذشت زمان تشدید نشده و حتی ممکن است کاهش پیدا کند اگرچه شانه همچنان سفت باقی مانده و طی این مدت – که معمولا بین 4 تا 6 ماه طول می کشد – حرکات شانه به شدت محدود می شود.

3. مرحله ذوب

در این مرحله حرکات شانه به مرور آسان تر شده و در نهایت به حالت نرمال اولیه برمی گردد. درد از بین خواهد رفت اگرچه گهگاه خودش را نشان می دهد. این مرحله بین 6 ماه تا 2 سال ممکن است طول بکشد.

توجه: بیش از 90 درصد افراد دریافته اند که با انجام تمرینات ساده و کنترل درد به راحتی می توان علائم بیماری در همه مراحل را کاهش داد. شانه یخ زده معمولا درمان می شود اما پروسه درمان آن گاهی تا 3 سال ممکن است طول بکشد.

تشخیص سندرم شانه یخ زده

فرد بیمار معمولا پس از ظاهر شدن علائمی همچون سفتی و درد در ناحیه شانه به پزشک مراجعه می کند و پزشک با معاینه فیزیکی، مشاهده علائم، انجام حرکات خاص روی شانه و بررسی دقیق حرکات شانه این بیماری را تشخیص داده و شدت آن را تخمین می زند.

گاهی پزشک برای تشخیص دقیق تر از برخی آزمایش های خاص نیز استفاده خواهد کرد، به عنوان مثال ممکن است از ام آر آی برای رد کردن پارگی در تاندون کلاهک چرخنده شانه یا سایر آسیب ها و از اشعه ایکس برای تشخیص آرتریت یا سایر اختلالات مشابه استفاده کند.

درمان سندرم سندرم شانه یخ زده

هدف از درمان شانه یخ زده کاهش درد و حفظ حرکت و انعطاف پذیری در ناحیه شانه می باشد.

آمار نشان داده معمولا از هر 10 بیمار 9 نفر به روش های درمان پاسخ داده و علائم بیماری تسکین پیدا کرده است. هرچند بهبودی کامل ممکن است بسیار کند بوده و علائم تا چندین سال باقی بماند.

راه های مختلفی برای تسکین درد و کاهش سایر علائم سندرم شانه یخ زده وجود دارد و پزشک با توجه به شدت علائم گزینه درمانی مناسب را پیشنهاد خواهد کرد. از جمله:

1. داروهای مسکّن

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن برای کاهش التهاب و تسکین دردهای خفیف مفید است و مصرف استامینوفن برای استفاده طولانی مدت توصیه می شود.

داروهای مسکّن با نسخه مانند کدئین که دارویی حاوی مواد مخدر است نیز به تسکین درد کمک می کند اما همه داروهای ضد درد برای این منظور مناسب نیستند و لازم است حتما با پزشک مشورت شود.

2. کمپرس گرم یا سرد

گرما و سرما هر دو برای کاهش درد و ورم مفید هستند و استفاده منظم از آن ها به کاهش علائم شانه یخ زده کمک می کند.

3. تزریق کورتون

کورتون تزریقی نوعی هورمون استروئیدی است که به مفصل شانه تزریق شده و درد و تورم را کاهش می دهد. اگرچه استفاده زیاد آن عوارض جانبی همچون آسیب بیشتر به شانه را به دنبال خواهد داشت.

4. تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست

در این روش پایانه های عصبی نخاعی که مسئول کنترل درد هستند بی حس می شود و از طریق دستگاه TENS سیگنال های برق به الکترودها یا پدهای الکترونیکی کوچکی که روی پوست ناحیه شانه قرار گرفته اند ارسال می شود.

5. فیزیوتراپی

در این روش درمانی تمرینات مناسب برای تحرک و انعطاف پذیری بیشتر شانه بدون ایجاد شل شدگی و یا درد زیاد آموزش داده می شود.

این روش رایج ترین درمان پیشنهادی برای سندرم شانه یخ زده است که هدف آن کشش مفصل شانه و بازگشت تحرک آن می باشد و علائم پیشرفت ممکن است بین چند هفته تا 9 ماه طول بکشد.

در صورتی که بعد از 6 ماه تمرینات حرکتی روزانه پیشرفتی حاصل نشد لازم است با پزشک مشورت شود.

6. عمل جراحی

عمل جراحی آخرین روش درمانی است که در صورت موثر نبودن سایر روش ها پزشک از آن استفاده خواهد کرد. معمولا دو گزینه برای عمل جراحی شانه یخ زده استفاده می شود:

در روش اول در حالی که بیماری در بیهوشی کامل به سر می برد جراح از دستکاری و انجام حرکات خاصی روی شانه برای رفع هرگونه چسبندگی در این ناحیه استفاده می کند.

روش دوم عمل جراحی آرتروسکوپی نام دارد که طی آن جراح برش کوچکی روی شانه ایجاد کرده و از دوربینی به نام آرتروسکوپ برای از بین بردن بافت اسکار استفاده می کند. این روش در مواردی که شانه یخ زده به دلیل آسیب های فیزیکی ایجاد شده نتایح موفقیت آمیزتری خواهد داشت به شرط آن که تنها چند هفته از آن گذشته باشد.

جراحی معمولا به صورت سرپایی انجام شده و احتمالا بعد از 10 روز بخیه ها از بین می رود. معمولا بعد از عمل نیاز به یک دوره فیزیوتراپی نیز می باشد و بسیاری از بیماران تا سه ماه بعد از جراحی می توانند شانه خود را به خوبی حرکت دهند.

عمل جراحی همیشه با عوارض جانبی و خطرات احتمالی همراه است، توصیه می شود قبل از اقدام درباره این موارد با پزشک مشورت شود. به عنوان مثال بعضی از بیماران پس از جراحی همچنان دچار درد یا سفتی بوده و نمی توانند درد فیزیوتراپی را تحمل کنند.

نکته: در صورت عدم درمان شانه یخ زده، این بیماری معمولا بعد از 2 تا 3 سال خود به خود بهبود پیدا خواهد کرد.