موارد مصرف و عوارض جانبی قرص و آمپول دگزامتازون چیست؟

قرص دگزامتازون
قرص دگزامتازون

دگزامتازون چیست؟

دگزامتازون (با نام انگلیسی: Dexamethasone و نام تجاری: دکسون و دکادرون) از داروهای استروئیدی است که به گروه دارویی کورتون یا کورتیکواستروئیدها تعلق دارد.

دگزامتازون از آزادسازی مواد التهاب زا در بدن جلوگیری کرده و با کاهش واکنش دفاعی طبیعی بدن موجب از بین رفتن علائم آلرژیک، ورم، خارش و التهاب می شود.

موارد مصرف دگزامتازون

دگزامتازون برای کاهش علائم و درمان بیماری های مختلف از جمله اختلالات زیر تجویز می شود:

  • آرتریت
  • بیماری های خونی
  • اختلالات هورمونی
  • اختلالات دستگاه ایمنی
  • آلرژی ها
  • بیماری های پوستی خاص همچون پسوریازیس
  • بیماری های چشمی خاص
  • مشکلات تنفسی
  • اختلالات روده ای خاص همچون کولیت زخمی
  • سرطان های خاص
  • مشکلات مغز استخوان
  • تشدید علائم ام اس
  • لوپوساین دارو به عنوان تستی برای اختلال غده آدرنال (سندرم کوشینگ) نیز استفاده می شود.

دگزامتازون معمولا به صورت قرص، آمپول، کرم های موضعی پوست و قطره چشم عرضه می شود.

نحوه مصرف دگزامتازون

برای مصرف داروهای دگزامتازون دقیقا مطابق دستور پزشک عمل کنید.

هنگام مصرف دگزامتازون خوراکی برای جلوگیری از ناراحتی های معده، دارو را با غذا یا شیر میل کنید.

دارو را به همراه یک لیوان پر آب مصرف کنید مگر آن که پزشک دستور دیگری داده باشد.

برای استفاده از محلول دگزامتازون از قاشق مخصوص اندازه گیری دوز استفاده کنید.

اگر دوز مصرف این دارو یک بار در روز تجویز شده آن را صبح ها و قبل از 9 صبح میل کنید.

دوز مصرف دگزامتازون براساس وضعیت پزشکی بیمار و واکنش بدن به این دارو تعیین می شود، پزشک گاه و بیگاه و به آرامی دوز مصرف را کاهش می دهد تا عوارض مصرف دارو را به حداقل برساند.

برای اثربخش بودن دارو، سعی کنید آن را به طور منظم و هر روز در ساعات خاصی میل کنید.

حتی اگر بعد از چند روز احساس بهبودی پیدا کردید مصرف دارو را تا پایان دوره درمان ادامه دهید و از قطع دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

قطع ناگهانی دگزامتازون بدون مشورت با پزشک ممکن است باعث تشدید علائم بیماری شود. قطع دارو باید زیر نظر پزشک و به مرور انجام شود.

اگر در دوره درمان وضعیت بیماری بهبود پیدا نکرده یا علائم بیماری تشدید شود حتما به پزشک اطلاع دهید.

عوارض جانبی دگزامتازون

در صورت مشاهده علائم آلرژیک به دگزامتازون همچون کهیر، تنفس مشکل، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو به اورژانس مراجعه کنید.

در صورت مشاهده علائم زیر فورا با پزشک تماس بگیرید:

  • ضعف یا سفتی عضلات، احساس لنگی در راه رفتن
  • تاری دید، دید تونلی، درد چشم یا دیدن هاله در اطراف نورها
  • تنگی نفس (حتی با فعالیت های سبک)، ورم، افزایش وزن سریع (چاقی)
  • افسردگی شدید، افکار یا رفتار غیر طبیعی
  • مشکل در صحبت کردن و فکر کردن
  • تشنج
  • مدفوع خونی یا قیری، سرفه های خونی
  • ضربان قلب سریع یا آهسته، ضربان ضعیف
  • علائم پانکراتیت مانند درد شدید در قسمت بالای معده که به پشت گسترش پیدا می کند، تهوع و استفراغ
  • علائم کمبود پتاسیم مانند گرفتگی پاها، یبوست، ضربان قلب نامنظم، لرزش در قفسه سینه، افزایش تشنگی یا ادرار، بی حسی یا سوزن سوزن شدن
  • علائم فشار خون بالا مانند سردرد شدید، تاری دید، شنیدن صدای تپش در گردن یا گوش ها، اضطراب، خونریزی بینی

عوارض جانبی شایع دگزامتازون عبارتند از:

  • احتباس مایعات (ورم در دست ها و مچ پا)
  • افزایش اشتها
  • تغییرات خلق و خو، مشکل خواب
  • جوش های روی پوست، کبودی یا تغییر رنگ پوست
  • آکنه، خشکی پوست سر، افزایش تعریق، افزایش رشد مو
  • سردرد، سرگیجه
  • حالت تهوع، استفراغ، ناراحتی معده
  • تغییر در سیکل قاعدگی
  • قرمز شدن صورت، روشن شدن پوست
  • ورم در ناحیه شکم
  • تغییر شکل یا مکان چربی های بدن (مخصوصا در بازوها، پاها، صورت، گردن، سینه و دور کمر)

توجه: عوارض ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی دگزامتازون می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو با پزشک معالج صحبت کنید.

آمپول دگزامتازون
آمپول دگزامتازون

موارد احتیاطی مصرف دگزامتازون

  • قبل از مصرف دگزامتازون اگر به این دارو یا کورتون های دیگر مانند پردنیزون حساسیت دارید یا از هرگونه آلرژی دارویی دیگر رنج می برید حتما در این باره با پزشک مشورت کنید.
  • قبل از مصرف این دارو درباره سوابق پزشکی خود با پزشک صحبت کنید بخصوص اگر سابقه ابتلا به عفونت ها (مانند سل، تبخال، عفونت های قارچی)، بیماری های کلیوی، بیماری های کبدی، مشکلات روحی (مانند بیماری های روانی، علائم جنون، اضطراب، افسردگی) ، کمبود مواد معدنی (مانند کمبود پتاسیم یا کلسیم)، اختلالات تیروئید، مالاریا، مشکلات معده و روده (مانند زخم معده، کولیت زخمی، دیورتیکولیت، اسهال غیرطبیعی)، فشار خون بالا، مشکلات قلبی (مانند نارسایی احتقانی قلب، حمله قلبی اخیر)، دیابت، بیماری های چشم (مانند آب مروارید، آب سیاه یا گلوکوم، عفونت هرپس چشم)، شکنندگی استخوان ها (پوکی استخوان) و سابقه لخته شدن خون دارید.
  • دگزامتازون باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود که ممکن است علائم عفونت را پنهان کرده و یا خطر ابتلا به عفونت های بسیار جدی را افزایش دهد. در صورت مشاهده هرگونه نشانه عفونت (از جمله درد گلو،تب یا سرفه مداوم، درد حین ادرار کردن، دردهای عضلانی) که در دوره درمانی رخ دهد با پزشک مشورت کنید.
  • بدن پس از استفاده طولانی مدت از داروهای کورتون نسبت به فشار و استرس های فیزیکی به سختی واکنش نشان می دهد. بنابراین اگر در حال مصرف این دارو هستید یا طی 12 ماه گذشته از این دارو استفاده کرده اید قبل از هرگونه عمل جراحی، درمان اورژانسی یا ابتلا به بیماری یا آسیب های جدی، این موضوع را با پزشک یا دندانپزشک در جریان بگذارید.
  • اگر دچار خستگی غیر طبیعی یا شدید یا کاهش وزن شدید با پزشک مشورت کنید.
  • در صورتی که مدت طولانی مدت این دارو را مصرف می کنید حتما یک دستبند یا کارت هشدار پزشکی به همراه داشته باشید که مصرف این دارو در آن ذکر شده باشد.
  • در دوره درمانی از واکسیناسیون یا آزمایش های پوست خودداری کنید مگر آن که پزشک توصیه کند. مصرف دگزامتازون باعث اختلالات جدی (از جمله عفونت) بعد از واکسیناسیون زنده می شود.
  • از تماس با افرادی که اخیرا واکسن فلج اطفال خوراکی یا واکسیناسیون آنفلوآنزا با اسپری بینی یا واکسیناسیون اوریون و سرخک داشته اند خودداری کنید.
  • از تماس با افرادی که به آبله مرغان یا سرخک مبتلا هستند اجتناب کنید مگر آن که قبلا این بیماری ها را گرفته باشید. در صورتی که در معرض یکی از این بیماری ها قرار گرفته و قبلا به آن مبتلا نشده باشید فورا با پزشک مشورت کنید. ابتلا به این بیماری ها در افرادی که داروهای استروئیدی مصرف می کنند خطرناک و حتی کشنده است.
  • این دارو ممکن است نتایج برخی آزمایش های خاص پزشکی را تحت تاثیر قرار دهد، قبل از هرگونه آزمایش حتما پزشک آزمایشگاه را از مصرف داروهای خود مطلع کنید.
  • اگر سابقه زخم معده یا مصرف دوز بالای آسپرین یا دیگر داروهای آرتریت داشته اید در دوره درمانی از مصرف نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید زیرا خطر خونریزی معده و روده را افزایش می دهد.
  • اگر به دیابت مبتلا هستید لازم است به طور مرتب قند خون را چک کرده و نتایج را به پزشک اطلاع دهید.
  • مصرف دگزامتازون ممکن است باعث سرگیجه شود، بنابراین در اوقاتی که تحت تاثیر دارو هستید از رانندگی، کار با ماشین آلات و یا فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارد خودداری کرده و مصرف نوشیدنی های الکلی را متوقف کنید.
  • از تزریق آمپول دگزامتازون برای درمان سرماخوردگی خودداری کرده و و به پزشک مراجعه کنید.
  • مصرف این دارو به منظور افزایش وزن بخصوص در بدنسازان توصیه نمی شود.

دگزامتازون در بارداری

مصرف این دارو در دوران بارداری تنها در شرایطی که واقعا نیاز است و تحت نظر پزشک امکان پذیر می باشد.

در صورت بارداری یا قصد باردار شدن در دوره درمان دگزامتازون حتما با پزشک مشورت کنید.

نوزادانی که مادر آن ها در دوران بارداری برای مدت طولانی یا در دوزهای بالا دگزامتازون مصرف اند ممکن است دچار کمبود سطح هورمون های کورتیکواستروئیدی شوند، در صورت مشاهده علائمی همچون حالت تهوع و استفراغ دائمی، اسهال شدید یا ضعف در نوزاد با پزشک مشورت کنید.

دگزامتازون و شیردهی

این دارو ممکن است از شیر مادر به نوزاد منتقل شود و اثرات نامطلوبی در سلامت نوزاد داشته باشد، قبل از شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید.

دگزامتازون در کودکان و نوزادان

مصرف دگزامتازون ممکن است رشد کودک را دچار اختلال کرده و باعث عوارض جانبی ناخواسته در کودک شود. در صورت مشاهده رشد غیر طبیعی کودک در دوره مصرف این دارو حتما به پزشک اطلاع دهید.

دگزامتازون برای سگ و گربه ها

دامپزشک برای درمان مشکلات سیستم ایمنی مانند آسم، کهیر، خارش، التهاب و مشکلات پوستی و چشم در سگ ها و گربه ها ممکن است دگزامتازون تجویز کند.

تداخل دارویی دگزامتازون

مصرف دگزامتازون با برخی داروها تداخل دارد، در این موارد پزشک ممکن است نسبت به تغییر داروهای دیگر اقدام کرده یا از تجویز دگزامتازون اجتناب کند. از جمله:

  • داروی ضد مالاریای آرتمتر با لومفانترین (کورتم)
  • داروی عفونت های انگلی پرازیکوانتل (بیلترایدیک)
  • داروی ایدز ریلپیویرین (ادورانت)
  • واکسن زنده روتاویروس

دگزامتازون ممکن است با داروهایی ضد افسردگی و ضد عفونت تداخل داشته باشد، اگر هر یک از داروهای زیر را مصرف می کنید پزشک ممکن است در دوز مصرف یک یا هر دو دارو تغییراتی دهد:

  • داروی ضد افسردگی بوپروپیون (ولبوترین، زیبان و غیره)
  • داروی آنتی بیوتیک کلاریترومایسین (بیاکسین)
  • داروی ضد قارچ ایتراکونازول (اون مل، اسپورانوکس)
  • داروی تلاپرویر (اینسیوک) برای عفونت هپاتیت C

به طور کلی قبل از مصرف همزمان دگزامتازون با داروهای زیر حتما با پزشک مشورت کنید:

  • داروهای آنتی بیوتیک یا ضد قارچ ها
  • داروهای جلوگیری از بارداری یا هورمون درمانی جایگزین
  • انسولین یا داروهای خوراکی دیابت
  • داروهای درمان زوال عقل یا پارکینسون
  • رقیق کننده های خون مانند وارفارین
  • داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب، دیکلوفناک، اندومتاسین، ملوکسیکام و غیره

توجه داشته باشید:

اگر داروهای ضد دیابت مصرف می کنید ممکن است پزشک دوز مصرفی را مجددا تنظیم کند زیرا داروهای استروئیدی در بعضی موارد غلظت قند خون را افزایش می دهند.

از واکسیناسیون سرخک، اوریون، سرخجه، فلج اطفال خوراکی، روتاویروس، تیفوئید خوراکی، تب زرد، آبله مرغان و زونا در دوره مصرف دگزامتازون اجتناب کنید.

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد. توصیه می شود قبل از مصرف دگزامتازون حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کرده و از شروع، قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک جدا خودداری کنید.

دوز مصرف دگزامتازون

مقدار مصرف دگزامتازون چه به صورت قرص، آمپول، قطره چشمی، کرم و پماد از بیماری به بیمار دیگر متفاوت بوده و به شرایط بیماری و فرد بستگی دارد.

برای دگزامتازون خوراکی رنج دوز مناسب از 0.5 تا 6 میلی گرم می باشد.

در حالت معمول دوز مصرف محلول خوراکی و قرص دگزامتازون به صورت زیر است:

در بزرگسالان، 0.75 تا 9 میلی گرم در روز تنها در مواقع مورد نیاز
در کودکان، بین 0.02 تا 0.3 میلی گرم در روز به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن که به چند نوبت در روز تقسیم می شود.

دوز مصرف تزریق عضلانی و درون وریدی از 0.5 تا 9 میلی گرم در روز (گاهی بیشتر یا کمتر) می باشد.

در صورت فراموش کردن یک نوبت دگزامتازون، به محض یادآوری نسبت به مصرف آن اقدام کنید اما اگر زمان زیادی تا نوبت بعدی باقی نمانده از خوردن آن صرف نظر کرده و هرگز دوز یک نوبت را دو برابر نکنید.

عوارض مصرف بیش از حد دگزامتازون

در صورت مصرف بیش از حد دگزامتازون و مشاهده علائم جدی همچون حالت غش یا مشکل تنفس سریعا به اورژانس مراجعه کنید.

اوردوز دگزامتازون معمولا عوارض مرگباری به دنبال ندارد اما در طولانی مدت به مشکلاتی همچون نازک شدن پوست، به آسانی دچار کبودی شدن، تغییر در چربی های بدن (مخصوصا در صورت، گردن، پشت و کمر)، افزایش آکنه یا موی صورت، مشکلات قاعدگی، ناتوانی جنسی یا از دست دادن میل جنسی منجر خواهد شد.

اشکال دارویی دگزامتازون

قرص دگزامتازون 0.5 میلی گرم
آمپول دکسون 8 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
آمپول دگزامتازون 8 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
آمپول دگزادیک 8 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
آمپول آکوازون 8 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
آمپول دگزاتیسین 8 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
ایمپلنت اوزردکس 0.7 میلی گرم
قطره چشمی دکسون 0.1% 5 میلی لیتر

سخن پایانی …

این دارو را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت، کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.

در دوره مصرف طولانی مدت این دارو لازم است به صورت دوره ای آزمایش هایی همچون آزمایش قند خون، مواد معدنی، فشار خون و آزمایش های چشم انجام دهید تا میزان عوارض جانبی دارو بررسی شود.

با پزشک درباره تغییر سبک زندگی صحبت کنید تا عوارض جانبی این دارو تا حد امکان کاهش یابد از جمله تمرینات تحمل وزن، تغییر در رژیم غذایی، کنترل مصرف نمک و مصرف غذاهای حاوی پتاسیم و کلسیم.

منابع: webmd drugs everydayhealth

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده

فال حافظ کوکا