علایم و راه های درمان سندروم کانال کارپال (تونل مچ دست) چیست؟

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال (به انگلیسی : carpal tunnel syndrome) یا تونل مچ دست به اختلالی گفته می شود که با علائمی همچون بی حسی و سوزن سوزن شدن (گزگز) در ناحیه دست و بازو همراه بوده و علت آن فشار روی عصب مدیان در تونل کارپال می باشد.

عصب مدیان عامل ایجاد حس در انگشت شست، اشاره، انگشت وسط و بخشی از انگشت حلقه است و تونل کارپال کانالی باریک می باشد که کف دست را به مچ متصل کرده و از استخوان های مچ و رباط عرضی ساخته شده است.

علائم سندرم تونل کارپال

علائم سندرم تونل کارپال معمولا به تدریج شروع شده و اولین نشانه آن بی حسی یا سوزن سوزن شدن انگشت شست، انگشت وسطی و سبابه می باشد که می گیرد و ول می کند و گاهی با ناراحتی هایی در مچ و کف دست نیز همراه خواهد بود.

شایع ترین نشانه های سندرم تونل کارپال عبارتند از:

1. سوزن سوزن شدن یا بی حسی

این نشانه ها ممکن است در ناحیه انگشتان یا دست باشد. معمولا انگشت شست، سبابه، انگشت وسطی یا انگشت حلقه این علائم را نشان داده و انگشت کوچک دچار این حالات نمی شود. گاهی احساسی شبیه شوک الکتریکی در انگشتان ایجاد می شود.

این علائم ممکن است از مچ دست تا بازو نیز ادامه پیدا کند و اغلب هنگام نگه داشتن فرمان اتومبیل، تلفن یا روزنامه ظاهر می شود. گاهی نیز ناراحتی ناشی از سندرم تا حدی است که فرد را از خواب بیدار می کند.

بی حسی ناشی از تونل کارپال ممکن است به مرور دائمی شود.

2. ضعف

احساس ضعف علامت دیگر این سندرم است که در دست ایجاد شده و فرد تمایل زیادی به انداختن اشیا نشان می دهد. این مسئله ممکن است به دلیل بی حسی در دست ها یا ضعف ماهیچه های شست که توسط عصب مدیان کنترل می شوند رخ دهد.

در صورتی که این علائم به صورت دائمی در فرد ظاهر شده و یا باعث ایجاد اختلال در فعالیت های روزمره و الگوی خواب شود نیاز است به پزشک مراجعه شود زیرا عدم درمان سندرم تونل کارپال ممکن است باعث آسیب دائمی ماهیچه و عصب شود.

علت سندرم تونل کارپال

سندرم تونل کارپال به علت وارد شدن فشار روی عصب مدیان ایجاد می شود. این عصب از ساعد دست و از طریق تونل کارپال از مچ دست می گذرد و باعث ایجاد حس در کف دست در ناحیه انگشت شست و سایر انگشتان به جز انگشت کوچک شده و سیگنال های عصبی مورد نیاز برای حرکات عضلانی ماهیچه های اطراف شست را تولید می کند.

هر عاملی که باعث فشردگی یا تحریک عصب مدیان در تونل کارپال شود می تواند به سندرم تونل کارپال منجر شود. به عنوان مثال شکستگی مچ دست باعث تضعیف تونل کارپال و تحریک این عصب شده و تورم و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید نیز روی این عصب تاثیر منفی می گذارد.

اگرچه در بسیاری موارد ترکیب چند علت در بروز این اختلال سهیم هستند.

برخی عوامل دیگر نیز وجود دارند که اگرچه به طور مستقیم باعث ایجاد سندرم تونل کارپال نمی شوند اما خطر بروز یا تشدید آسیب های عصبی مدیان را افزایش می دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. عوامل آناتومیک

شکستگی یا در رفتگی مچ دست و یا آرتریت های که باعث تغییر شکل استخوان های کوچک مچ دست می شوند می توانند فضای داخل تونل کارپال را تغییر داده و باعث ایجاد فشار روی عصب شوند.

افرادی که تونل کارپال کوچکتری دارند بیشتر از سایرین در معرض این سندرم قرار دارند.

2. جنسیت

سندرم تونل کارپال معمولا در زنان شایع تر از مردان است زیرا ناحیه تونل کارپال در زنان نسبتا کوچک تر است. زنانی که به این سندرم مبتلا می شوند معمولا تونل کارپال کوچک تری نیز نسبت به سایر زنان دارند.

3. برخی بیماری ها

برخی بیماری های مزمن مانند دیابت باعث افزایش خطر آسیب های عصبی از جمله آسیب عصب مدیان می شود.

4. التهاب

بیماری های التهابی همچون آرتریت روماتوئید ممکن است روی تاندون مچ دست اثر منفی گذاشته و باعث ایجاد فشار روی عصب مدیان شود.

5. چاقی

اضافه وزن و چاقی از عوامل خطرناک بروز سندرم تونل کارپال می باشد.

6. عدم تعادل مایعات در بدن

احتباس مایعات نیز از عوامل دیگری است که باعث افزایش فشار در تونل کارپال و تحریک عصب مدیان می شود که بخصوص در دوران بارداری و یائسگی بسیار شایع است.

در صورتی که سندرم تونل کارپال به دلیل بارداری ایجاد شده باشد معمولا بعد از زایمان به خودی خود برطرف می شود.

7. سایر شرایط پزشکی

سایر شرایط پزشکی خاص مانند اختلالات تیروئید و نارسایی کلیه نیز خطر بروز سندرم تونل کارپال را افزایش می دهد.،

8. عوامل شغلی

کار با ابزار لرزنده یا خطوط مونتاژ که نیاز به خم شدن طولانی مدت و مکرر مچ دست دارد ممکن است باعث ایجاد فشار خطرناک روی عصب مدیان یا تشدید آسیب های عصبی موجود شود.

با وجود این شواهد علمی متناقض هستند و این عوامل به طور مستقیم باعث بروز سندرم تونل کارپال نمی شوند.

کار با کامپیوتر و سندروم تونل کارپال

تاکنون مطالعات متعددی درباره این که آیا ارتباطی بین استفاده از کامپیوتر و ابتلا به سندرم تونل کارپال وجود دارد یا خیر انجام شده اما شواهد کافی برای اثبات این که استفاده شدید از کامپیوتر از عوامل بروز سندرم تونل کارپال باشد به دست نیامده است. اگرچه این مسئله ممکن است باعث بروز دردهای مختلف در ناحیه دست شود.

پیشگیری از سندرم تونل کارپال

تکنیک یا روش اثبات شده ای برای پیشگیری از بروز سندرم تونل کارپال وجود ندارد اما با رعایت برخی نکات می توانید فشار و استرس در ناحیه دست و مچ دست را کاهش دهید؛ از جمله:

• هنگام انجام کارهای مختلف روزمره فشار کمتری به دست ها بیاورید، به عنوان مثال اگر کارتان ثبت چیزی در کامپیوتر یا کار با کیبورد است کلیدها را به آرامی فشار دهید و اگر مدت زمان زیادی صرف نوشتن می کنید از خودکار بزرگ که به راحتی جوهر را روی کاغذ پخش کند استفاده کنید.
• به صورت مکرر دست و مچ را به آرامی کش و قوس دهید و بخصوص هنگام کار با وسایل لرزنده یا وسایلی که نیاز به اعمال نیروی زیاد دارند بین کار استراحت کرده و دست را عوض کنید.
• اگر در محیط سرد کار می کنید احتمال سفتی و درد در ناحیه دست ها بیشتر شده و خطر بروز سندرم تونل کارپال افزایش می یابد، بنابراین تا حد امکان دست های خود را گرم نگه داشته و از دستکش های انگشتی که مچ دست را گرم می کنند استفاده کنید.
• اگر مدت زمان زیادی صرف کار با کامپیوتر می کنید از راحتی موس اطمینان حاصل کرده و دقت کنید که موس بیش از حد به مچ دست فشار وارد نکند.
• وضعیت بدنی نادرست باعث می شود کتف ها به جلو خم شده، ماهیچه های گردن و کتف کوتاه تر شده و به اعصاب ناحیه گردن فشار وارد شود، این عوامل اثر منفی روی مچ، انگشت ها و دست خواهد گذاشت.

تشخیص سندرم تونل کارپال

بعد از مراجعه به پزشک، او درباره علائم مشاهده شده سوالاتی پرسیده و برای اطمینان از بیماری ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:

1. بررسی تاریخچه علائم

پزشک الگوی علائم را بررسی می کند، به عنوان مثال از آن جا که سندرم تونل کارپال تاثیری روی حس انگشت کوچک ایجاد نمی کند اگر علائم در این انگشت دیده شود پزشک به بیماری های دیگر مشکوک خواهد شد.

علائم این سندرم معمولا هنگام نگه داشتن تلفن، روزنامه یا فرمان اتومبیل یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب ظاهر می شود.

2. تست فیزیکی

پزشک حس در انگشت ها و قدرت عضلانی دست های فرد را بررسی می کند.

در بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تونل کارپال خم کردن مچ دست، ضربه زدن به عصب یا حتی فشار دادن عصب  باعث تشدید علائم خواهد شد.

3. اشعه ایکس

برخی پزشکان برای مشاهده سایر علل احتمالی درد مچ دست از جمله آرتریت یا شکستگی ها از اشعه ایکس استفاده می کنند.

4. الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله)

پزشک یک الکترود سوزنی کوچک داخل عضلات خاصی قرار می دهد تا فعالیت الکتریکی ماهیچه ها را در حالات مختلف استراحت و انقباض بررسی کند.

طی این آزمون پزشک می تواند آسیب ماهیچه های را تشخیص داده و موارد مشکوک دیگر را رد کند.

5. مطالعه انتقال عصبی

با تغییری در الکترومیوگرافی دو الکترود به پوست متصل می شود. سپس شوک کوچکی به عصب مدیان وارد می شود تا کند شدن پالس های الکتریکی در تونل کارپال بررسی شود. این آزمایش ممکن است برای تشخیص این سندرم و رد کردن سایر موارد مشکوک دیگر انجام شود.

درمان سندرم تونل کارپال

برای درمان سندرم تونل کارپال گزینه های متعددی همچون درمان دارویی، اسپلینت مچ و جراحی وجود دارد.

اسپلینت و سایر درمان های غیر تهاجمی اغلب در افرادی که حداکثر 10 ماه دچار علائم خفیف تا متوسط بوده اند نتیجه بخش می باشد.

درمان های غیر جراحی

در صورت تشخیص زودهنگام سندرم تونل کارپال معمولا روش های غیر جراحی برای بهبود بیماری موثر خواهد بود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اسپلینت مچ دست

در این روش فرد هنگام خواب با استفاده از مچ بندهای مخصوص مچ دست را ثابت نگه می دارد که به کاهش علائم شبانه سندرم بخصوص در زنان باردار کمک زیادی می کند.

2. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

از جمله این داروها می توان به ایبوپروفن اشاره کرد که به تسکین درد ناشی از سندرم تونل کارپال کمک می کند اگرچه شواهدی مبنی بر بهبودی سندروم با این داروها وجود ندارد.

3. کورتیکواستروئیدها (کورتون)

برای کاهش درد از تزریق کورتیکو استرویئید هایی همچون کورتیزون به تونل کارپال و از سونوگرافی برای هدایت این تزریقات استفاده می شود.

کورتون التهاب و ورم ناشی از بیماری و در نتیجه فشار روی عصب مدیان را کاهش می دهد اگرچه کورتون های خوراکی به اندازه کورتون تزریقی برای درمان سندرم تونل کارپال موثر نیستند.

در صورتی که علت بروز سندرم ابتلا به آرتریت روماتوئید یا دیگر آرتریت های التهابی باشد درمان آرتریت به کاهش علائم سندرم کمک خواهد کرد البته این مسئله به اثبات نرسیده است.

4. عمل جراحی

در شرایطی که علائم شدید بوده یا بیماری به سایر درمان ها پاسخ ندهد عمل جراحی انجام خواهد شد.

طی عمل جراحی تونل کارپال با ایجاد برش در رباط عامل فشار روی عصب مدیان، به کاهش فشار در این ناحیه کمک کرده که به دو روش مختلف قابل انجام است:

عمل جراحی آندوسکوپی

طی عمل جراح از یک دستگاه شبیه تلسکوپ به همراه دوربین کوچک استفاده کرده و با بررسی کامل تونل کارپال و با یک یا دو برش کوچک در دست یا مچ شکافی در رباط ایجاد می کند که باعث کاهش فشار روی عصب مدیان می شود.

 عمل باز

جراح یک برش روی کف دست و روی تونل کارپال ایجاد کرده و با بریدن رباط، عصب را آزاد می کند.

در دوران بهبودی بعد از عمل بافت های رباط به تدریج به هم پیوند می خورند در حالی که فضای عصب نیز تا حد زیادی باز می شود. پروسه بهبودی داخلی معمولا چند ماه طول می کشد اما پوست در عرض چند هفته بهبود می یابد.

توصیه می شود قبل از عمل جراحی درباره خطرات و مزایای هر یک از روش ها با پزشک مشورت کنید. برخی عوارض احتمالی عمل جراحی عبارتند از:

آزادسازی ناقص رباط
عفونت زخم ها
ایجاد اثر زخم
آسیب های عصب یا عروق

سایر روش های درمانی

برخی روش ها به درمان سریع تر سندرم تونل کارپال کمک می کند، اگرچه قبل از هر گونه درمان مکمل یا جاگزین لازم است ابتدا با پزشک مشورت شود.

به عنوان مثال حرکات یوگا برای تقویت، کشش و تعادل بخش فوقانی بدن و مفاصل مفید است و به کاهش درد و بهبود تقویت انگشتان کمک می کند.

برخی تحقیقات اولیه نشان داده که تکنیک های دست تراپی حرفه ای و فیزیکی نیز برای کاهش علائم سندرم تونل کارپال مفید هستند.

توصیه های مهم

• در دوره درمان لازم است فرد مبتلا از انجام فعالیت هایی که علائم را تشدید می کند خودداری کنید.
• برای کاهش تورم می توان از کمپرس سرد استفاده کرد.
• تا حد امکان هنگام انجام فعالیت های تکراری دست های خود را استراحت دهید. مچ دست را چرخانده و کف دست و انگشت ها را بکشید.
• در صورت اضافه وزن نسبت به لاغری اقدام کنید.
• از داروهای مسکن همچون آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسین سدیم برای کاهش درد استفاده کنید.
• شب ها از مچ بندهای گرم و نه خیلی محکم استفاده کنید.
• از خوابیدن روی دست اجتناب کنید.
• اگر دچار درد، بی حسی یا ضعف دائمی شده اید حتما به پزشک مراجعه کنید.

منبع: mayoclinic

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده