موارد مصرف و عوارض جانبی فنوباربیتال چیست؟

نوشته شده توسط

۲۳ خرداد ۱۳۹۹

کاربرد قرص و آمپول فنوباربیتال — موارد و نحوه مصرف قرص و آمپول فنوباربیتال

فنوباربیتال از داروهای ضد تشنج است که معمولا برای کنترل اختلال تشنج در بیماران و در برخی موارد به عنوان آرامش بخش، داروی خواب و ضد اضطراب تجویز می شود. مصرف این دارو با وجود همه مزیت هایش در صورتی که بدون مشورت با پزشک مصرف شود ممکن است با عوارض جانبی و عواقب ناخوشایندی همچون اعتیاد دارویی همراه باشد.

برای آشنایی کامل با فنوباربیتال، عوارض جانبی و نحوه مصرف آن در ادامه مطلب با کوکا همراه باشید.

فنوباربیتال چیست؟

فنوباربیتال (با نام انگلیسی: Phenobarbital و نام تجاری: لومینال) از داروهای متعلق به گروه دارویی باربیتورات ها است که با کنترل فعالیت الکتریکی غیر طبیعی مغز که هنگام تشنج ایجاد می شود عمل کرده و فعالیت مغز و سیستم عصبی را کند می کند.

موارد مصرف فنوباربیتال

فنوباربیتال به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروها از جمله فنی توئین برای کنترل و کاهش علائم تشنج یا صرع استفاده می شود و مزایای زیر را به دنبال دارد:

بهبود عملکرد در انجام امور روزمره
کاهش خطر آسیب در زمان هایی که فرد هوشیاری خود را از دست می دهد
کاهش خطر بروز مشکلات جدی به دلیل تشنج های پی در پی و مکرر

برخی دیگر از موارد استفاده داروی فنوباربیتال در کوتاه مدت عبارتند از:

آرامش اعصاب
درمان اضطراب
رفع بی خوابی
جلوگیری از علائم ترک در بیمارانی که به نوع خاصی از داروهای باربیتورات وابستگی دارویی پیدا کرده اند

نکته مهم: داروی فنوباربیتال ممکن است با اسامی تجاری گوناگونی در بازار عرضه شود که در بالا تنها به یکی از آن ها اشاره شده است.

نحوه مصرف فنوباربیتال

فنوباربیتال خوراکی معمولا یک بار در روز – هنگام خواب – برای کنترل تشنج به همراه غذا یا به تنهایی طبق دستور پزشک مصرف می شود.

در صورت بروز ناراحتی معده بهتر است این دارو را همراه شیر یا غذا مصرف کنید.

در صورت مصرف شربت فنوباربیتال از قاشق مخصوص اندازه گیری دوز استفاده کنید.

دوز مصرف بر اساس شرایط پزشکی، سطح فنوباربیتال در خون و واکنش بدن به دارو تعیین می شود.

پزشک ممکن است از دوز کم شروع کرده و به تدریج دوز مصرف را افزایش دهد تا از عوارض جانبی مانند خواب آلودگی و سرگیجه جلوگیری کند، دقیقا طبق دستور پزشک عمل کرده و از افزایش یا کاهش دوز اجتناب کنید.

این دارو در صورتی بهتر عمل می کند که مقدار آن در بدن در محدوده ثابتی باشد، بنابراین توصیه می شود هر روز در زمان مشخص آن را مصرف کنید.

بعد از شروع دوره درمان، ممکن است چند هفته طول بکشد تا فنوباربیتال به طور کامل اثر کند.

اگر از این دارو برای کنترل تشنج استفاده می کنید حتی با بهبود علائم نیز به مصرف دارو طبق توصیه پزشک ادامه دهید.

اگر از این دارو برای درمان بی خوابی استفاده می کنید آن را هنگام خواب مصرف کنید.

مصرف طولانی مدت قرص فنوباربیتال برای درمان اضطراب یا کم خوابی ممکن است اثر آن را کاهش دهد، در این صورت لازم است با پزشک مشورت شود.

در صورت تشدید علائم اضطراب یا عدم کنترل تشنج و افزایش حملات با پزشک مشورت کنید.

عوارض قطع ناگهانی فنوباربیتال

از قطع خودسرانه و ناگهانی فنوباربیتال و سایر داروهای ضد تشنج بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید، این کار می تواند علائم تشنج را تشدید کند.

برخی عوارض قطع ناگهانی فنوباربیتال عبارتند از:

اضطراب
توهم
تنش
مشکلات خواب
لرزش غیر ارادی
انقباض عضلات
سرگیجه
ضعف
تغییرات بینایی
حالت تهوع و استفراغ
مشکل زمین خوردن
خواب ماندن

این علائم ممکن است شدید بوده و باعث تشنج و حتی مرگ بیمار شود. برای جلوگیری از بروز این مسئله پزشک معمولا دوز مصرف را به تدریج کاهش می دهد.

احتمال بروز این مشکل در افرادی که مدت طولانی از این دارو استفاده کرده اند یا دوز مصرف آن ها زیاد بوده بیشتر از سایرین است.

اعتیاد به فنوباربیتال

فنوباربیتال از جمله داروهایی است که ممکن است باعث وابستگی یا اعتیاد دارویی شود و در صورتی که فرد به الکل یا مواد مخدر اعتیاد داشته باشد احتمال این مسئله بیشتر خواهد بود.

برای کاهش خطر اعتیاد توصیه می شود این دارو را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.

اوج اثر فنوباربیتال

فنوباربیتال از جمله داروهایی است که اثر آن ممکن است برای مدت زمان طولانی در بدن بماند و به همین دلیل مهم است مقدار آن در خون ثابت نگه داشته شود.

شروع اثر داروی خوراکی فنوباربیتال 30 تا 60 دقیقه می باشد و این اثر به مدت 1 تا 2 روز در بدن می ماند اگرچه برخی اثرات این دارو ممکن است تا 6 روز نیز باقی بماند.

عوارض جانبی فنوباربیتال

فنوباربیتال ممکن است باعث واکنش های شدید آلرژیک شود، در صورت بروز علائم آلرژیک از مصرف فنوباربیتال خودداری کرده و اگر علائمی همچون کهیر، مشکل تنفسی، ورم صورت، چشم ها، لب ها، زبا یا گلو مشاهده کرده اید با اورژانس تماس بگیرید.

در صورت بروز عوارض جانبی زیر فورا با پزشک تماس بگیرید:

تنفس ضعیف یا کم عمق
درد غیر طبیعی در هر نقطه از بدن به خصوص گردن، شانه یا دست ها
اختلال گلبول های قرمز خون با علائم رنگ پریدگی پوست، ضعف عضلانی، اسهال، کاهش وزن، ضربان قلب سریع، ورم زبان، بی حسی یا گز گز شدن در دست یا پا، احساس تنگی نفس
واکنش های شدید و عوارض پوستی فنوباربیتال با علائم تب، گلو درد، ورم در صورت یا زبان، سوزش چشم، درد پوست، راش های پوستی قرمز یا بنفش که به خصوص به صورت یا بخش فوقانی بدن سرایت کرده و باعث تاول یا پوسته می شود

عوارض جانبی شایع فنوباربیتال عبارتند از:

خواب آلودگی، کاهش انرژی
سرگیجه یا احساس دوران
خلق و خوی افسرده
احساس بی قراری یا هیجان به خصوص در کودکان یا افراد مسن
احساس مستی و اثر خماری (خواب آلودگی در طول روز ناشی از مصرف فنوباربیتال)

موارد ذکر شده لیست کامل عوارض جانبی فنوباربیتال نمی باشد، توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.

موارد احتیاطی مصرف فنوباربیتال

قبل از مصرف فنوباربیتال در صورت حساسیت به این دارو یا سایر باربیتورات ها مانند پریمیدون، سکوباربیتال یا سایر داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین، فسفی توئین، اکس کاربازپین، فنی توئین یا هر گونه آلرژی دیگر به پزشک اطلاع دهید.
قبل از استفاده سابقه پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید به خصوص اگر از مشکلات یا بیماری های زیر رنج برده یا می برید:

– مشکل خاص هورمونی (بیماری غده فوق کلیه مانند بیماری آدیسون)
– مشکلات کبدی
– مشکلات کلیوی
– بیماری ریوی مانند آپنه خواب، انسداد مزمن ریوی
– تنگی نفس
– اختلالات روانی و خلق و خو مانند افسردگی، افکار خودکشی
– سابقه شخصی یا خانوادگی اعتیاد به مصرف مواد مخدر یا الکل
– سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال خونی خاص مانند پورفیری
– کمبود ویتامین K یا اسید فولیک
– سابقه اعتیاد به فنوباربیتال یا داروهای مشابه مانند دیازپام، آلپرازولام و غیره
– اختلال غده هیپوفیز

قبل از عمل جراحی لیست داروهای خود را در اختیار پزشک یا دندانپزشک قرار دهید.
در دوره مصرف این دارو ممکن است دچار سرگیجه یا خواب آلودگی شوید و الکل یا ماری جوانا می تواند آن را تشدید کند. تا زمانی که تحت تاثیر دارو هستید از رانندگی، کار با ماشین آلات سنگین و هر گونه فعالیتی که به هوشیاری کامل نیاز دارد اجتناب کنید.
از مصرف الکل اجتناب کرده و در صورت مصرف ماری جوانا با پزشک مشورت کنید.
فرم مایع این دارو ممکن است حاوی الکل یا شکر باشد، در صورت ابتلا به دیابت، اعتیاد به الکل، بیماری کبدی یا هر بیماری دیگر که لازم است مصرف این مواد را محدود یا متوقف کنید با پزشک مشورت کنید.
افراد مسن نسبت به عوارض جانبی این دارو به خصوص خواب آلودگی و سرگیجه حساس تر هستند، هر چند این دارو در این افراد به جای خواب آلودگی اغلب باعث هیجان یا گیجی می شود. خواب آلودگی، گیجی و سرگیجه می تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد.

فنوباربیتال در بارداری

مصرف فنوباربیتال در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب برساند، با این حال تشنج نیز مشکل جدی است که اگر کنترل نشود می تواند به مادر و جنین آسیب برساند.

از قطع خودسرانه فنوباربیتال در دوران بارداری اجتناب کنید مگر آن که پزشک توصیه کرده باشد.

در دوره مصرف این دارو اگر قصد بارداری دارید، باردار شده اید یا احتمال بارداری می دهید فورا با پزشک مشورت کنید.

دقت داشته باشید استفاده از فنوباربیتال می تواند اثر داروها و تکنیک های ضد بارداری را کاهش دهد، در این مورد حتما با پزشک صحبت کنید.

نوزادانی که مادر آن ها در دوران بارداری از این دارو استفاده کرده ممکن است پس از تولد علائمی همچون بهانه جویی، لرزش یا خونریزی داشته باشند، در صورت مشاهده هر یک از این علائم در نوزاد خود فورا به پزشک اطلاع دهید.

هشدار: مصرف این دارو ممکن است باعث کاهش سطح اسید فولیک و ویتامین K شده و خطر نقص نخاع را افزایش دهد. لازم است در طول دوره مصرف حتما سطح اسید فولیک و ویتامین K خود را کنترل کنید.

فنوباربیتال در شیردهی

فنوباربیتال به شیر مادر منتقل می شود و ممکن است باعث خواب آلودگی بیش از حد یا مشکلات تغذیه در نوزادان شود، قبل از شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید.

فنوباربیتال برای زردی نوزادان

ایمنی و اثر بخشی فنوباربیتال در کودکان کمتر از 12 سال تایید نشده و مصرف آن در این گروه سنی توصیه نمی شود اگرچه دیده شده برخی پزشکان از این دارو برای درمان نوع خاصی از زردی نوزادان و در مواردی که شدت زردی بسیار زیاد باشد استفاده می کنند.

در صورت تجویز پزشک دوز مصرف بر اساس وزن کودک تعیین می شود.

کودکان ممکن است نسبت به عوارض جانبی فنوباربیتال حساس تر باشند، این دارو اغلب اوقات به جای خواب آلودگی باعث هیجان کودکان می شود.

تداخل دارویی فنوباربیتال

برخی داروهایی که ممکن است با فنوباربیتال تداخل داشته باشند عبارتند از:

رقیق کننده های خون مانند وارفارین
دی سولفیرام
داکسی سایکلین
گریزوفولوین
هورمون درمانی جایگزین
داروهای ضد ایدز
مهار کننده های مونو آمین اکسیداز مانند ایزوکاربوکسازید، فنلزین، سلژیلین، ترانیل سیپرومین
داروهای ضد اضطراب
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضد درد
داروهای ضد آسم، آنتی هیستامین ها، داروهای سرماخوردگی یا آلرژی
برخی داروهای تشنج مانند فنی توئین و والپروات
استروئیدهای خوراکی مانند دگزامتازون، متیل پردنیزولون، پردنیزولون
داروهای آرام بخش
قرص های خواب
شل کننده های عضلانی
برخی مسدود کننده های کانال کلسیمی مانند فلودیپین / نیمودیپین
مخمر سنت جان

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد و داروهای ذکر شده ممکن است با اسامی تجاری دیگری عرضه شده باشد، بنابراین برای جلوگیری از هر گونه تداخل دارویی توصیه می شود قبل از مصرف فنوباربیتال حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کنید.

دوز مصرف فنوباربیتال

دوز مصرف فنوباربیتال تنها توسط پزشک و با توجه به شرایط پزشکی بیمار تعیین می شود، از مصرف خودسرانه یا کاهش و افزایش مصرف این دارو اجتناب کنید و حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.

فنوباربیتال معمولا یک بار در روز تجویز می شود و دوز مصرف آن با توجه به سن و وضعیت بیماری متفاوت است، به عنوان مثال مقدار دارو در افرادی که از این دارو به عنوان آرام بخش یا برای درمان بی خوابی و تشنج استفاده می کنند فرق دارد.

در صورت فراموش کردن یک نوبت دارو، سعی کنید به محض یادآوری آن را مصرف کنید مگر آن که به نوبت بعدی نزدیک باشد، در این صورت از مصرف خودداری و از دو برابر کردن دوز در نوبت بعدی اجتناب کنید.