موارد مصرف و عوارض جانبی قرص هیدروکسی کلروکین چیست؟

نوشته شده توسط

۳ فروردین ۱۳۹۹

قرص هیدروکسی کلروکین سولفات برای درمان چیست؟ — کاربرد و نحوه مصرف قرص هیدروکسی کلروکین

هیدروکسی کلروکین چیست؟

هیدروکسی کلروکین سولفات یا هیدروکسی کلروکین (با نام انگلیسی: Hydroxychloroquine و نام تجاری: پلاکونیل) از داروهای متعلق به گروه دارویی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری یا DMARDs و داروهای کینولون است که برای پیشگیری و درمان مالاریا و برخی کاربردهای دیگر استفاده می شود.

موارد مصرف هیدروکسی کلروکین

هیدروکسی کلروکین برای جلوگیری یا درمان عفونت های مالاریا ناشی از گزش پشه مالاریا استفاده می شود اگرچه روی همه انواع مالاریا از جمله گونه هایی که در برابر کلروکین مقاوم هستند موثر نیست.

لازم به ذکر است بیماری مالاریا توسط انگلی که از طریق نیش یک پشه وارد بدن می شود ایجاد می شود.

هیدروکسی کلروکین معمولا در ترکیب با داروهای دیگر برای درمان برخی بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس و روماتیسم مفصلی – در مواردی که دیگر داروها موثر نبوده یا قابل استفاده نیست – تجویز می شود و می تواند در کاهش مشکلات پوستی لوپوس و پیشگیری از درد و ورم در آرتریت ها کمک کننده باشد.

نکته مهم: داروی هیدروکسی کلروکین ممکن است با اسامی تجاری گوناگونی در بازار عرضه شود که در این مطلب تنها به یکی از آن ها اشاره شده است.

نحوه مصرف هیدروکسی کلروکین

برای جلوگیری از ناراحتی معده هنگام مصرف هیدروکسی کلروکین، این دارو معمولا همراه غذا یا شیر مصرف می شود.

دوز و طول مدت مصرف این دارو به شرایط پزشکی و واکنش بدن به درمان بستگی دارد. دقیقا طبق دستور پزشک عمل کنید.

این دارو با توجه به نوع بیماری ممکن است به صورت هفتگی یا روزانه تجویز شود، در صورت مصرف روزانه آن را هر روز در یک زمان مصرف کنید تا بیشترین اثر بخشی را داشته باشد. در صورت مصرف هفتگی نیز توصیه می شود حتما در یک روز خاص هفته میل شود.

از قطع زود هنگام دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید به خصوص اگر برای مالاریا استفاده می شود. این کار باعث بروز عفونت یا عود آن می شود.

اگر علائم بیماری ادامه دار شده یا تشدید شود به پزشک اطلاع دهید.

در صورتی که از این دارو برای درمان لوپوس یا آرتریت استفاده می کنید ممکن است مصرف آن چند هفته یا چند ماه طول بکشد، اگر بعد از 6 ماه علائم بهبودی را مشاهده نکرده اید با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین

در صورت بروز علائم آلرژیک مانند کهیر، مشکل تنفسی، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو با اورژانس تماس بگیرید.

مصرف طولانی مدت یا دوزهای بالای هیدروکسی کلروکین ممکن است باعث آسیب های جبران ناپذیری به شبکیه چشم شود. اگر در طول مصرف دچار مشکلات چشمی زیر شده اید مصرف را قطع کرده و با پزشک خود مشورت کنید:

مشکل تمرکز
لکه های نوری یا هاله نوری در دید
ورم یا تغییر رنگ در چشم ها

در صورت مشاهده عوارض زیر بعد از مصرف هیدروکسی کلروکین با پزشک تماس بگیرید:

سردرد با درد قفسه سینه و سرگیجه شدید، حالت غش، ضربان قلب سریع یا کوبنده
ضربان قلب بسیار کند، نبض ضعیف
ضعف عضلانی، بی حسی یا سوزن سوزن شدن
قند خون پایین با علائم سردرد، گرسنگی، تعریق، تحریک پذیری، سرگیجه، تهوع، ضربان قلب سریع و احساس اضطراب یا لرزش
کاهش تعداد سلول های خونی با علائم تب، لرز، گلو درد، ضعف یا احساس بیماری، متورم شدن لثه ها، زخم دهان، زخم پوست، ضربان قلب سریع، رنگ پریدگی پوست، کبودی آسان، خونریزی غیر طبیعی، احساس سبکی سر

برخی عوارض جانبی شایع هیدروکسی کلروکین عبارتند از:

سردرد، سرگیجه، زنگ زدن گوش ها
حالت تهوع، استفراغ، درد معده
کاهش اشتها، کاهش وزن
تغییرات خلق و خو، احساس عصبی بودن یا تحریک پذیری
راش ها یا خارش پوستی
ریزش مو

موارد ذکر شده لیست کامل عوارض جانبی هیدروکسی کلروکین نمی باشد، توصیه می شود در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک با پزشک مشورت کنید.

موارد احتیاطی مصرف هیدروکسی کلروکین

قبل از مصرف هیدروکسی کلروکین در صورت حساسیت به این دارو یا سایر آمینو کینولین ها مانند کلروکین یا هر گونه آلرژی دیگر به پزشک اطلاع دهید.
قبل از استفاده سابقه پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید به خصوص اگر از مشکلات یا بیماری های زیر رنج برده یا می برید:

– مشکلات چشمی خاص (بیماری ماکولا، مشکلات شبکیه یا بینایی ناشی از مصرف سایر آمینو کینولین ها مانند کلروکین)
– اعتیاد به الکل
– اختلال خونی خاص (پورفیری)
– مشکل ژنتیکی خاص (کمبود G-6-PD)
– مشکلات قلبی، اختلال ریتم قلب (مانند سندرم QT طولانی مدت)
– دیابت
– مشکلات کلیوی
– مشکلات کبدی
– مشکلات پوستی خاص (مانند درماتیت آتوپیک، پسوریازیس)
– مشکل معده
– حساسیت به کینین

این دارو از ابتلا به همه انواع مالاریا پیشگیری نمی کند، اگر در دوره مصرف دچار تب، اسهال یا استفراغ یا دیگر علائم بیماری شده اید با اورژانس تماس بگیرید، ممکن است به داروی دیگری نیاز داشته باشید.
این دارو ممکن است باعث سرگیجه شود و مصرف الکل و ماری جوانا می تواند آن را تشدید کند، تا زمانی که تحت تاثیر دارو هستید از رانندگی، کار با ماشین آلات سنگین و هر کاری که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
از مصرف الکل اجتناب کرده و در صورت مصرف ماری جوانا با پزشک مشورت کنید. الکل خطر بروز مشکلات کبدی در حین مصرف هیدروکسی کلروکین را نیز افزایش می دهد.
قبل از عمل جراحی لیست داروهای خود را در اختیار پزشک یا دندانپزشک قرار دهید.
هیدروکسی کلروکین ممکن است باعث بروز اختلال طولانی شدن زمان QT شود که روی ریتم قلب اثر می گذارد و در برخی موارد نادر ممکن است به ضربان قلب سریع یا نامنظم کشنده یا علائم دیگر مانند سرگیجه شدید و خستگی منجر شده و لازم است به اورژانس مراجعه شود.
ابتلا به برخی بیماری های خاص یا مصرف برخی داروها ممکن است خطر طولانی شدن زمان QT را افزایش دهد. قبل از مصرف هیدروکسی کلروکین لیست داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار داده و در صورتی که به مشکلات قلبی خاص (نارسایی قلبی، ضربان قلب کند، طولانی شدن زمان QT در EKG) مبتلا بوده یا سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات قلبی خاص ( از جمله طولانی شدن زمان QT در EKG و مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی) دارید به پزشک اطلاع دهید.
پایین بودن سطح پتاسیم یا منیزیم در خون نیز خطر ابتلا به اختلال طولانی شدن زمان QT را افزایش می دهد به خصوص اگر داروهای خاص مانند دیورتیک ها مصرف می کنید یا دچار تعریق شدید، اسهال یا استفراغ هستید.
مصرف هیدروکسی کلروکین ممکن است باعث ایجاد حساسیت به نور خورشید شود، در دوره درمان کمتر در معرض نور آفتاب قرار بگیرید و از دستگاه های برنزه کننده اجتناب کنید، هنگام خارج شدن از منزل از ضد آفتاب و لباس های پوشیده استفاده کنید و در صورت بروز آفتاب سوختگی، تاول یا قرمزی پوست سریع به پزشک اطلاع دهید.
افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو به خصوص طولانی شدن زمان QT حساس باشند.
در صورت مصرف طولانی مدت نیاز به آزمایش هایی همچون آزمایش عملکرد کبد، معاینه چشم و شمارش کامل خون می باشد که ممکن است به صورت دوره ای انجام شود، در این مورد با پزشک مشورت کنید.

هیدروکسی کلروکین در بارداری

مصرف هیدروکسی کلروکین در دوران بارداری تنها در مواقعی که واقعا نیاز است و زیر نظر پزشک امکان پذیر است.

ناگفته نماند ابتلا به مالاریا در زنان باردار می تواند باعث مرگ شود، اگر قصد سفر به مناطقی دارید که مالاریا در آن ها شیوع پیدا کرده حتما درباره خطرات آن با پزشک مشورت کنید.

هیدروکسی کلروکین در شیردهی

هیدروکسی کلروکین به شیر مادر منتقل می شود، قبل از شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید.

هیدروکسی کلروکین در کودکان

مصرف این دارو برای کودکان و نوجوانان کمتر از 18 سال تایید نشده است.

در صورت تجویز پزشک حتما احتیاط کنید زیرا کودکان ممکن است نسبت به عوارض دارویی آن حساسیت بیشتری داشته باشند.

این دارو برای استفاده طولانی مدت در کودکان توصیه نمی شود. اگر کودکی به طور تصادفی حتی مقدار کمی از این دارو را مصرف کند بسیار مضر و احتمالا کشنده است.

هیدروکسی کلروکین را دور از دسترس اطفال نگه دارید.

هیدروکسی کلروکین برای کرونا

هنوز داروی خاصی برای کرونا کشف نشده اما محققان از مدتی پیش تحقیقات خود روی داروهای احتمالی مختلف را آغاز کرده اند که هیدروکسی کلروکین و کلروکین در فهرست این داروها قرار دارند.

در حال حاضر از کلروکین یا هیدروکسی کلروکین برای معالجه بیماری کرونا در چند کشور دنیا نیز استفاده می شود.

اخیرا در آمریکا نیز مصرف همزمان هیدروکسی کلروکین و آزیترومایسین در مرحله تایید وزارت غذا و دارو قرار گرفته و به نظر می رسد در آینده ای نزدیک به عنوان داروی کرونا استفاده شوند.

تداخل دارویی هیدروکسی کلروکین

این دارو ممکن است باعث مشکلات جدی کبدی یا قلبی شود به خصوص اگر همزمان با برخی داروهای خاص از جمله موارد زیر مصرف شود:

سایر داروهای درمان مالاریا
آنتی بیوتیک ها یا ضد قارچ ها
داروی ضد ویروس برای درمان هپاتیت یا ایدز
داروهای ضد افسردگی یا ضد روان پریشی
داروهای ضد بارداری یا هورمون درمانی جایگزین
داروهای ضد سرطان
داروهای کاهنده کلسترول
داروهای فشار خون یا قلبی
داروهای آرتریت یا درد از جمله آسپرین، استامینوفن، ایبو پروفن، ناپروکسن
داروهای تشنج
داروهای کاهنده اسید معده
داروی سل
داروهایی همچون آمپی سیلین، پنی سیلامین و …

توجه داشته باشید:

از مصرف آنتی اسیدها و کائولین پکتین حدود 4 ساعت قبل و بعد از مصرف هیدروکسی کلروکین اجتناب کنید، برخی آنتی اسیدها باعث کاهش جذب این دارو در بدن می شوند.

توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد و داروهای ذکر شده ممکن است با اسامی تجاری دیگری عرضه شده باشد، بنابراین برای جلوگیری از هر گونه تداخل دارویی توصیه می شود قبل از مصرف هیدروکسی کلروکین حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کنید.

دوز مصرف هیدروکسی کلروکین

دوز مصرف هیدروکسی کلروکین تنها توسط پزشک و با توجه به شرایط پزشکی بیمار تعیین می شود، از مصرف خودسرانه یا کاهش و افزایش مصرف این دارو اجتناب کنید و حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.

پزشک معمولا برای پیشگیری از مالاریا مصرف یک بار در هفته هیدروکسی کلروکین را تجویز می کند که هر هفته در همان روز می باشد.

برای این منظور مصرف دارو معمولا 2 هفته قبل از ورود به منطقه ای که مالاریا در آن جا شیوع دارد شروع شده و زمانی که فرد در منطقه به سر می برد مصرف هفتگی (1 بار در هفته) ادامه پیدا می کند و 4 تا 8 هفته پس از ترک منظقه نیز طبق دستور پزشک مصرف می شود. توصیه می شود از تقویم استفاده کنید.

برای درمان لوپوس یا روماتیسم مفصلی پزشک معمولا مصرف یک یا دو نوبت این دارو در روز را تجویز می کند که ممکن است به تدریج دوز مصرف افزایش یافته و بعد از مدتی در صورت بهبود وضعیت بیماری به مرور دوز کاهش می یابد تا به دوزی برسد که با کمترین عوارض جانبی بیشترین تاثیر را دارد.

اگر همزمان با مصرف این دارو داروهای خاص برای اسهال (کائولین) یا آنتی اسیدها مانند منیزیم / آلومینیوم هیدروکسید مصرف می کنید آن ها را حداقل 4 ساعت قبل یا بعد از مصرف هیدروکسی کلروکین مصرف کنید این محصولات ممکن است از جذب کامل این دارو در بدن جلوگیری کند.

دوز مصرف هیدروکسی کلروکین در کودکان با توجه به وزن آن ها تعیین می شود.

تمام دستور العمل های موجود در نسخه پزشک را دنبال کنید و از کاهش، افزایش یا طولانی تر کردن دوره درمان بدون مشورت با پزشک اجتناب کنید.

علائم بیماری مالاریا ممکن است قبل از بهبود عفونت کاملا ناپدید شوند، از قطع زود هنگام این دارو قبل از اتمام دوره درمان اجتناب کنید.

برای پیشگیری از گزش بیشتر از لباس های محافظ، دفع کننده حشرات و توری در اطراف تخت خود استفاده کنید.

در صورت فراموش کردن یک نوبت دارو، سعی کنید به محض یادآوری آن را مصرف کنید مگر آن که به نوبت بعدی نزدیک باشد، در این صورت از مصرف خودداری و از دو برابر کردن دوز در نوبت بعدی اجتناب کنید.

عوارض مصرف بیش از حد هیدروکسی کلروکین

در صورت مصرف بیش از حد هیدروکسی کلروکین با اورژانس تماس بگیرید. مصرف بیش از حد این دارو به خصوص در کودکان می تواند کشنده باشد.

اوردوز این دارو باید به سرعت درمان شود، ممکن است لازم باشد تا قبل از رسیدن اورژانس خودتان را وادار به استفراغ کنید، در این باره از اورژانس راهنمایی بخواهید.

برخی عوارض مصرف بیش از حد هیدروکسی کلروکین عبارتند از: