انواع ضد عفونی کننده های آنتی سپتیک چیستند؟

ضد عفونی کننده چیست؟

ضد عفونی کننده (Antiseptic) ماده ای است که با کند یا متوقف کردن رشد میکرو ارگانیسم ها به کاهش خطر ابتلا به عفونت در حین عمل جراحی و سایر تکنیک های پزشکی کمک می کند و به همین دلیل اغلب در بیمارستان ها و سایر مراکز پزشکی استفاده می شود.

اگر تا به حال مراحل آماده سازی برای عمل جراحی را از نزدیک دیده باشید احتمالا متوجه شده اید که پزشک جراح هنگام شستن دست های خود از ماده مخصوصی استفاده می کند که همان ضد عفونی کننده است.

در بیمارستان ها از انواع مختلف ضد عفونی کننده ها ممکن است استفاده شود که شامل ژل های ضد عفونی کننده دست، شوینده های دست و مواد آماده سازی کننده پوست می باشد، برخی نیز به صورت بدون نسخه یا به عنوان ضد عفونی کننده زخم خانگی عرضه می شوند.

در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع ضد عفونی کننده ها آشنا شده و درباره ایمن بودن آن ها صحبت کنیم.

تفاوت میان ماده ضد عفونی کننده و گندزدا

ضد عفونی کننده ها و گندزداها هر دو باعث از بین رفتن میکرو ارگانیسم ها می شوند و به دلیل شباهتی که دارند بسیاری از افراد این دو واژه را به اشتباه به جای هم به کار می برند، به ضد عفونی کننده ها گاهی گندزداهای پوستی هم گفته می شود.

با این وجود تفاوت زیادی بین ضد عفونی کننده ها و گندزداها وجود دارد. ضد عفونی کننده به پوست بدن اعمال می شود در حالی که محصولات گند زدا روی سطوح غیر زنده مانند میز و دستگیره ها استفاده می شود.

به عنوان مثال در عمل های جراحی از ضد عفونی کننده روی ناحیه از بدن که تحت عمل جراحی قرار می گیرد و از ماده گندزدا برای استریل کردن میز اتاق عمل استفاده می شود.

هر دو محصول حاوی مواد شیمیایی هستند که گاهی بیوکسید نامیده می شوند. پراکسید هیدروژن یکی از مواد رایج موجود در هر دو نوع محصول می باشد با این حال سطح غلظت بیوکسیدها در ضد عفونی کننده ها معمولا کمتر از گندزداها می باشد.

نحوه استفاده از ضد عفونی کننده ها

ضد عفونی کننده ها – چه در پزشکی یا موارد دیگر – انواع مختلفی دارند که همه آن ها به دو فرم روی پوست یا روی غشای مخاطی اعمال می شود.

برخی موارد استفاده از ضد عفونی کننده ها به صورت زیر می باشد:

1. شستشوی دست

متخصصان پزشکی از ضد عفونی کننده ها برای شستشوی دست و به صورت ژل های مالشی در بیمارستان استفاده می کنند.

2. ضد عفونی کننده غشاهای مخاطی

از ضد عفونی کننده ها می توان برای تمیز کردن سوند، مثانه یا واژن استفاده کرد که به درمان عفونت های این نواحی نیز کمک می کند.

3. پاک کننده پوست قبل از عمل

قبل از عمل های جراحی از ضد عفونی کننده ها برای محافظت بدن در برابر هر گونه میکرو ارگانیسم مضر که ممکن است روی پوست باشد استفاده می شود.

4. درمان عفونت های پوستی

برای کاهش خطر ابتلا به عفونت در بریدگی های جزئی، سوختگی و زخم ها می توان از ضد عفونی کننده های بدون نسخه استفاده کرد، از جمله مثال های آن می توان به پراکسید هیدروژن و الکل مالشی اشاره کرد.

5. درمان عفونت های گلو و دهان

بعضی از قرص های مکیدنی گلو مواد ضد عفونی کننده ای هستند که به درمان گلو درد ناشی از عفونت باکتریایی کمک می کنند.

انواع ضد عفونی کننده ها

ضد عفونی کننده ها معمولا بر اساس ساختار شیمیایی طبقه بندی می شوند. همه انواع این محصولات ضد عفونی کننده پوست هستند اما برخی از آن ها علاوه بر این ویژگی کاربردهای دیگری هم دارند.

انواع رایج ضد عفونی کننده که کاربردهای مختلفی دارند عبارتند از:

• کلرهگزیدین و سایر بیگو آنیدها؛ این ضد عفونی کننده ها اغلب روی زخم های باز و شست و شوی مثانه استفاده می شوند
• پراکسید و پر منگنات؛ از این مواد اغلب در دهانشویه های ضد عفونی کننده و روی زخم های باز استفاده می شود
• مشتقات فنل هالوژنه؛ این ماده در صابون های درجه پزشکی و محلول های پاک کننده استفاده می شود

آیا ضد عفونی کننده بی خطر هستند؟

برخی ضد عفونی کننده های قوی در صورتی که قبل از اعمال روی پوست با آب رقیق نشوند باعث سوختگی شیمیایی یا تحریک شدید پوست می شوند.

حتی ضد عفونی کننده های رقیق نیز اگر برای مدت زمان طولانی روی پوست باقی بمانند ممکن است باعث تحریک پوست شوند، به این نوع تحریک پوستی درماتیت تماسی محرک گفته می شود.

بنابراین توصیه می شود از مصرف ضد عفونی کننده بیش از یک هفته پی در پی در منزل اجتناب کنید. همچنین از ضد عفونی کننده های بدون نسخه برای زخم های جدی تر مانند موارد زیر استفاده نکنید:

• آسیب های چشمی
• نیش حشرات و حیوانات
• زخم های عمیق یا بزرگ
• سوختگی های شدید
• زخم هایی که اشیا خارجی در آن ها وجود دارد

در همه این موارد لازم است سریع به پزشک مراجعه شود.

اگر در حال حاضر از ضد عفونی کننده برای درمان زخم استفاده می کنید اما علائم آن کاهش نیافته است باید به پزشک مراجعه کنید.

لازم به ذکر است سازمان غذا و دارو اخیرا 24 ماده موجود در ضد عفونی کننده های بدون نسخه را ممنوع اعلام کرده است زیرا این مواد ممکن است برای مدت طولانی در بدن باقی بمانند و از سوی دیگر شواهد کافی برای بی خطر بودن آن ها وجود ندارد.

با این وجود به جز تریکلوزان بقیه مواد موجود در لیست در ضد عفونی کننده های رایج بازار وجود ندارد و به همین دلیل این ممنوعیت تاثیر زیادی روی عرضه ضد عفونی کننده های موجود در بازار ندارد.

منبع: healthline