علت و راه های درمان بیماری وسواس کندن مو چیست؟

نوشته شده توسط

۲۸ شهریور ۱۳۹۷

وسواس کندن مو چیست؟

اختلال کندن مو (hair pulling disorder) یا تریکوتیلومانیا یا وسواس کندن مو و جنون کندن مو نوعی اختلال و وسواس روانی است که فرد به دلیل نوعی اجبار درونی قوی و تکرار شونده اقدام به کندن موهای سر و صورت، ابرو، مژه و یا سایر نقاط بدن می کند، حتی اگر تمایلی به انجام این کار نداشته باشد.

کندن موهای سر گاهی به کچلی منطقه ای در سطح سر منجر می شود که استرس زیادی به دنبال داشته و ممکن است باعث اختلال در عملکرد شغلی یا اجتماعی فرد شود.

بیماری وسواس کندن مو در برخی افراد خفیف و قابل کنترل است اما در برخی بسیار شدید است و فرد مبتلا به وسواس در هیچ شرایطی نمی تواند مانع این اجبار شود. با این حال با روش های درمانی خاص می تواند علائم این وسواس را تا حد زیادی کاهش داده یا درمان کرد.

علائم وسواس کندن مو

برخی علائم و نشانه های شایع اختلال کندن مو عبارتند از:

کشیدن و کندن مکرر موی سر، ابرو، مژه و یا سایر قسمت های بدن
تجربه احساس تنش و استرس قبل از کشیدن موها یا زمانی که فرد سعی می کند این کار را انجام ندهد
احساس لذت یا تسکین روحی بعد از کندن موها
ریزش موی زیاد و کاملا مشهود، حجم موها کمتر و مو نازک تر می شود و بعضی قسمت ها در بخش مورد نظر (مانند سر، ابرو یا مژه ها) دچار کچلی منطقه ای می شود
به دهان بردن، جویدن یا بلعیدن رشته موی کنده شده
بازی با موهای کنده شده یا مالیدن آن به لب ها یا صورت
تلاش های مکرر و ناموفق برای متوقف کردن این عادت یا کاهش دفعات آن
بروز مشکلات و ناراحتی های مرتبط با وسواس کندن مو در محل کار، مدرسه و سایر موقعیت های اجتماعی

اکثر افرادی که دچار تریکوتیلومانیا هستند احتمالا پوست خود را هم می کشند یا ناخن ها و لب های خود را می جوند. این افراد سعی می کنند وسواس خود را از سایرین پنهان کرده و معمولا زمانی که تنها هستند اقدام به کندن موها می کنند.

انواع وسواس کندن مو

1. کندن مو همراه با تمرکز

در این حالت فرد موهای خود را عمدا و برای از بین بردن تنش یا استرس می کشد، مثلا برای رفع تنش ناشی از میل اجباری به کندن موها. چنین افرادی حتی گاهی برای کندن مو روش خاصی دارند مانند انتخاب موی درست یا جویدن موهای کنده شده

2. کندن مو بدون تمرکز

در این حالت فرد اصلا حواسش نیست که در حال کندن موهایش است و معمولا هنگام خستگی، مطالعه یا تماشای تلویزیون این کار را انجام می دهد.

فردی که دچار این وسواس است ممکن است گاهی با تمرکز و در اوقاتی به صورت خودکار و بدون تمرکز این کار را انجام دهد.

اختلال کندن مو ممکن است با احساسات فردی نیز مرتبط باشد:

احساسات منفی: بسیاری از این افراد برای مقابله با استرس، اضطراب، تنش، خستگی، تنهایی یا ناامیدی اقدام به کندن مو می کنند.

احساسات مثبت: گاهی افراد با کندن مو احساس رضایت و آرامش را تجربه می کنند و به این کار ادامه می دهند تا این احساس ادامه پیدا کند.

علت وسواس کندن مو

علت دقیق این اختلال مشخص نیست اما معمولا برخی اختلالات ژنتیکی و محیطی در بروز آن موثر است، از جمله:

سابقه خانوادگی؛ ژنتیک نقش مهمی در وسواس کندن مو دارد و افرادی که یکی از اعضای خانواده شان از این اختلال رنج می برد بیشتر در معرض آن قرار دارند.

سن؛ وسواس کندن مو معمولا در سنین نوجوانی و بین 10 تا 13 سالگی رخ داده و به صورت مادام العمر ادامه پیدا می کند. نوزادان هم ممکن است دچار این اختلال شوند اما اغلب خفیف بوده و خود به خود برطرف می شود.

مشکلات روانی؛ وسواس کندن مو در افرادی که به افسردگی، اضطراب یا وسواس فکری عملی مبتلا هستند بیشتر دیده می شود.

استرس؛ شرایط استرس زا علائم وسواس کندن مو را تشدید می کند.

جنسیت؛ به نظر می رسد زنان بیشتر از مردان به این اختلال دچار می شوند اگرچه این مسئله احتمالا به این علت است که خانم ها بیشتر از آقایان به دنبال درمان می باشند. احتمال این اختلال در دختران و پسران نوجوان یکسان است.

برخی عوارض اختلال کندن مو عبارتند از:

احساسات منفی مانند خجالت، اعتماد به نفس پایین، افسردگی، اضطراب یا اعتیاد به الکل و مواد مخدر
مشکلات اجتماعی و شغلی
آسیب های پوست و مو مانند زخم، عفونت، کچلی منطقه ای، کاهش رشد مو
مشکلات معده در افرادی که به خوردن موها عادت دارند که به مرور می تواند باعث کاهش وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ شود.

وسواس کندن مو نوعی اختلال درازمدت مزمن است که در صورت عدم درمان ممکن است در دوران مختلف و با شدت کم یا زیاد فرد را درگیر کند. گاهی تغییرات هورمونی دوران قاعدگی باعث شدت یافتن علائم این اختلال در زنان می شود و در برخی افراد ممکن است تا هفته ها، ماه ها یا سال ها ادامه پیدا کند.

بنابراین در صورتی که دچار این اختلال هستید و روی زندگی اجتماعی شما تاثیر منفی گذاشته لازم است برای درمان به پزشک مراجعه کنید زیرا وسواس کندن مو تنها یک عادت منفی نیست بلکه اختلال روانی است که بعید است بدون درمان بهبود یابد.

درمان وسواس کندن مو

1. تمرین از بین بردن عادت

این روش از درمان های اولیه برای اختلال کندن مو است که طی آن فرد یاد می گیرد شرایطی که موجب کندن مو می شود را شناسایی کرده و رفتار دیگری را جایگزین این کار کند. به عنوان مثال در آن لحظه دست ها را مشت کرده یا دست را به جای موها به سمت گوش هدایت می کند.

2. درمان شناختی

این درمان به فرد کمک می کند تا باورهای مرتبط با عمل کندن مو را تشخیص داده و آن ها را بازنگری کند.

3. درمان پذیرش و تعهد

این درمان باعث می شود فرد افکار اجباری کندن مو را پذیرفته اما اقدامی جهت کندن موها انجام ندهد.

توجه: معمولا روش های درمانی که برای سایر اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا اعتیاد استفاده می شود می تواند برای درمان اختلال کندن مو نیز مفید باشد.

4. درمان دارویی وسواس کندن مو

اگرچه تاکنون دارویی برای درمان این اختلال از سوی سازمان غذا و داروها تایید نشده اما برخی داروها می تواند علائم آن را کاهش دهد.

به عنوان مثال پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی مانند کلومیپرامین تجویز کند. تحقیقات نشان داده برخی داروهای دیگر مانند ان استیل سیستئین (N-acetylcysteine) و اولانزاپین (داروی ضد جنون) نیز برای وسواس کندن مو مفید هستند.

هشدار: با توجه به عوارض داروهای ضد افسردگی توصیه می شود از خود درمانی اجتناب کرده و با پزشک درباره درمان دارویی و عوارض آن مشورت کنید.

5. سایر درمان ها

ایده های زیر ممکن است به درمان اختلال کندن مو کمک کند، لازم به ذکر است این روش ها به صورت تجربی توسط کسانی که موفق به درمان این اختلال شده اند تست و پیشنهاد شده و ممکن است یک یا چند روش از میان آن ها برای شما نیز موثر واقع شود:

صبور باشید.
از تکنیک تعهد و پاداش استفاده کنید به این صورت که یک نمودار دیواری تهیه کرده و آن را در محلی که بیشتر دچار این اختلال می شوید نصب کنید. هر روزی که بدون کندن مو می گذرد را در این نمودار تیک بزنید. وقتی تیک ها به تعداد خاصی رسید به خودتان جایزه بدهید.
موهای خود را مرطوب نگه دارید زیرا لیز شدن موها تمایل به کندن موها را کاهش می دهد.
شبیه سازی احساسی؛ به احساسی که هنگام کندن مو دارید توجه کنید و سعی کنید کارهای دیگری که همان احساس را به شما می دهد جایگزین کنید، مثلا شستن موها یا کشیدن نخ دندان روی لب ها یا ماساژ پوست سر.
اجتناب از مصرف قهوه قبل از خواب؛ بیشتر افراد قبل از خواب اقدام به کندن موهای خود می کنند و خوردن قهوه باعث بی خوابی و تشدید علائم وسواس کندن مو می شود.
کارهای دستی؛ دست های خود را به کارهای دیگر مانند خیاطی، بافتن و غیره مشغول کنید.
هنگام رفتن به رختخواب سویشرت کلاه دار بپوشید یا از سربند استفاده کنید.
روش هیپنوتراپی را امتحان کنید.
هدف گذاری کنید، مثلا به خودتان قول بدهید “سه ساعت موهایم را نمی کشم” و به مرور این زمان را بیشتر کنید.
از آینه استفاده کنید، هر روز چند دقیقه مقابل آینه ایستاده و در حالی که دست ها را پشت خودتان قفل کرده اید به موهای خود خیره شوید تا زمانی که اضطراب کشیدن موها کم شود.
شانه کشیدن را جایگزین کندن موها کنید.
افکار مثبت داشته باشید و هر روز چندین بار با خود تکرار کنید که “هر رشته مو به سرم تعلق دارد.” و آنقدر این عبارت را تکرار کنید که به مرور، اختلال درمان شود.
مقداری عطر به دست های خود بزنید طوری که وقتی دست ها را به سمت موها می برید بوی آن را حس کنید.
تنهایی و خلوت کردن می تواند اختلال کندن مو را افزایش دهد.
از موهای خود مراقبت کنید و به سلامت و تقویت آن ها اهمیت بدهید.
از افراد خانواده بخواهید در صورت مشاهده این حالت به شما اخطار بدهند.
مقداری گچ به انگشتان خود بمالید.
موهای خود را کوتاه کنید.
درمان اختلال کندن مو نیاز به صبر و گذشت زمان دارد، در صورتی که با وجود گذشت زمان موفق به درمان آن نشدید نیاز است با پزشک یا روانشناس مشورت کنید.