بسیاری از ما برای کاهش چند کیلو وزن اضافه و رسیدن به تناسب اندام دلخواه خود روش های مختلف از رژیم های غذایی سخت گرفته تا ورزش و داروهای لاغری را امتحان کرده ایم و بی شک از کم شدن عدد روی ترازو بسیار خوشحال خواهیم شد، اما نه همیشه، نه به هر قیمتی!
لاغری اگر ناگهانی، بی دلیل یا بدون تلاش خاصی اتفاق بیفتد نه تنها خوشحال کننده نیست بلکه ممکن است نشانه بیماری یا اختلالی در عملکرد سیستم های مختلف بدن باشد که نباید بی توجه از کنار آن گذشت.
لاغری غیر طبیعی به کاهش قابل توجهی از وزن – بیش از 5 درصد – طی مدت 6 تا 12 ماه گفته می شود و لازم است برای پیدا کردن ریشه آن به پزشک مراجعه شود اگرچه گاهی تنها به دلیل تغییراتی در زندگی یا قرار گرفتن در شرایط استرس زا رخ می دهد و جای نگرانی نخواهد بود.
در ادامه قصد داریم به بررسی علت کاهش وزن ناگهانی پرداخته و با بیماری هایی که ممکن است باعث کاهش وزن غیر طبیعی شوند آشنا شویم. با کوکا همراه باشید.
علت کاهش وزن ناگهانی چیست؟
1. از دست دادن حجم عضلانی
کاهش حجم عضلانی از عواملی است که می تواند به کاهش وزن ناگهانی منجر شود و نشانه اصلی آن ضعف عضلانی است، همچنین ممکن است یکی از اندام ها کوچک تر از بقیه به نظر برسد.
بدن انسان از توده های چربی و غیر چربی تشکیل شده که شامل ماهیچه ها، استخوان ها و آب می باشد و در صورتی که توده عضلانی یا ماهیچه ای بدن به هر دلیلی کاهش پیدا کند فرد با کاهش وزن غیر طبیعی روبرو خواهد شد.
این مسئله معمولا در افرادی که فعالیت بدنی نداشته و از عضلات بدن استفاده نمی کنند به خصوص کسانی که ورزش نمی کنند، شغل های پشت میزی دارند یا به دلیل بیماری اکثر اوقات خود را در رختخواب می گذرانند دیده می شود.
سایر علل کاهش عضلانی عبارتند از:
- آسیب دیدگی ها مانند شکستگی استخوان
- افزایش سن
- سوختگی
- سکته مغزی
- آرتروز
- آرتریت روماتوئید
- پوکی استخوان
- ام اس
- آسیب عصبی
ورزش و تغذیه مناسب از راه های پیشگیری کاهش حجم عضلانی هستند.
2. پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش فعال زمانی ایجاد می شود که ترشح هورمون غده تیروئید بیش از حد افزایش پیدا کند. این هورمون بسیاری از عملکردهای مهم از جمله متابولیسم بدن را کنترل می کند.
اگر تیروئید بیش فعال باشد حتی با وجودی که فرد اشتهای زیادی دارد با این حال کالری سوزی بسیار سریع انجام شده و فرد دچار کاهش وزن غیر طبیعی و ناخواسته خواهد شد.
از دیگر علائم پرکاری تیروئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- اضطراب
- خستگی
- عدم تحمل گرما
- مشکلات خواب
- لرزش دست
- کاهش پریود در خانم ها
علل احتمالی پرکاری تیروئید عبارتند از:
- بیماری گریوز
- التهاب غده تیروئید
- مصرف بیش از حد ید
- مصرف بیش از حد داروهای تیروئید
درمان پرکاری تیروئید به سن فرد و شدت بیماری بستگی دارد و معمولا با داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو، مصرف مسدود کننده های بتا یا جراحی درمان می شود.
3. آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به پوشش مفاصل و ایجاد التهاب رخ می دهد. التهاب مزمن در این بیماری متابولیسم بدن را افزایش داده و به لاغری منجر می شود.
ورم مفاصل و درد از علائم این بیماری هستند و معمولا روی مفاصل مشابه در هر دو طرف بدن اثر می گذارد. در این بیماری در صورتی که فرد بیش از یک ساعت حرکت نکند مفاصل سفت خواهد شد.
علت دقیق آرتریت روماتوئید ناشناخته است اما موارد زیر روی آن تاثیرگذار می باشند:
- سن
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
- چاقی
درمان این بیماری با دارو شروع می شود که معمولا شامل داروهای ضد روماتیسم اصلاح کننده بیماری، کورتون، بیولوژیک ها و غیره می باشد.
4. دیابت
دیابت نوع 1 نیز ممکن است باعث لاغری غیر طبیعی شود. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به سلول های پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند حمله کرده و بدن بدون انسولین نمی تواند از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کند که باعث افزایش قند خون خواهد شد.
کلیه ها گلوکز استفاده نشده را از طریق ادرار دفع می کنند و این عمل به کالری سوزی بیشتر منجر خواهد شد.
از دیگر علائم دیابت نوع 1 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار
- کم آبی
- خستگی
- تاری دید
- تشنگی بیش از حد
- گرسنگی شدید
برای درمان دیابت نوع 1 از روش هایی همچون تزریق انسولین، کنترل قند خون، اصلاح رژیم غذایی و ورزش استفاده می شود.
5. افسردگی
کاهش وزن ممکن است از عوارض جانبی افسردگی باشد. این بیماری روحی که با احساس غم و اندوه، گم گشتگی یا احساس پوچی به مدت حداقل 2 هفته تعریف می شود می تواند فعالیت های روزمره را مختل کرده و در زندگی اجتماعی، شغلی و تحصیل فرد اثر منفی بگذارد.
افسردگی روی قسمت هایی از مغز که مسئول کنترل اشتها هستند اثر می گذارد و به دلیل کاهش اشتها به لاغری منجر خواهد شد، با این وجود علائم این بیماری در برخی افراد برعکس بوده و باعث اشتهای زیاد و پرخوری می شود.
از دیگر علائم افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غم و اندوه دائمی
- کاهش علاقه به سرگرمی ها
- از دست دادن انرژی
- کاهش تمرکز
- خواب زیاد یا کم خوابی
- افکار مربوط به خودکشی یا مرگ
- تحریک پذیری
رفتار درمانی، روان درمانی و مصرف داروهای ضد افسردگی از جمله روش های درمان این بیماری می باشد.
6. التهاب روده
کاهش وزن غیر منتظره ممکن است از نشانه های بیماری التهاب روده یا IBD باشد. این بیماری شامل چند اختلال التهابی مزمن در دستگاه گوارشی است که شایع ترین آن ها بیماری کرون و کولیت زخمی می باشد.
التهاب مزمن این بیماری را وارد حالت کاتابولیک می کند، در این وضعیت بدن به صورت پیوسته انرژی مصرف می کند. این عارضه همچنین عملکرد هورمون گرلین (هورمون گرسنگی) و هورمون لپتین (هورمون سیری) را مختل کرده که به کاهش اشتها و وزن منجر خواهد شد.
از دیگر علائم التهاب روده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسهال
- دل درد
- نفخ
- مدفوع خونی
- خستگی
از آن جا که این علائم با مصرف برخی مواد غذایی تشدید می شود افرادی که به این بیماری مبتلا هستند باید به رژیم غذایی خود توجه ویژه ای داشته باشند. مصرف دارو و در برخی موارد جراحی سایر روش های درمان این بیماری می باشند.
7. بیماری انسداد مزمن ریوی
بیماری انسدادی مزمن ریه یا COPD یک بیماری پیشرونده ریوی است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن می باشد و بسیاری از افراد مبتلا به COPD از هر دو مشکل رنج می برند.
آمفیزم به تدریج به کیسه های هوا در ریه ها آسیب رسانده و تنفس را مشکل می کند در حالی که برونشیت مزمن باعث التهاب راه های تنفسی که هوا را به ریه ها منتقل می کنند شده و با خلط، سرفه و مشکل تنفسی همراه است.
بیماری انسدادی مزمن ریه در مراحل اولیه خفیف است و در برخی افراد هیچ نشانه ای ندارد، با این وجود بعضی بیماران علائم زیر را تجربه خواهند کرد:
- تنگی نفس
- خس خس سینه
- تنگی قفسه سینه
- سرفه خفیف با یا بدون خلط
در مراحل بعدی بیماری ممکن است کاهش وزن رخ دهد زیرا تنفس مشکل شده و 10 برابر بیشتر از نفس کشیدن یک فرد سالم کالری خواهد سوزاند. همچنین تنفس و خوردن غذا به صورت هم زمان باعث ناراحتی بیمار خواهد شد.
برخی علائم بیماری انسدادی مزمن ریه شدید عبارت است از:
- ورم پاها، مچ یا کف پا
- کاهش استقامت عضلانی
- خستگی
بیماری انسدادی مزمن ریه معمولا به دلیل استعمال دخانیات رخ می دهد اگرچه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض تحریک کننده هایی همچون آلودگی هوا و گرد و غبار در بروز آن بی تاثیر نیستند.
برای درمان این بیماری معمولا از داروهایی همچون گشاد کننده های برونش و اکسیژن درمانی استفاده می شود.
8. اندوکاردیت
اندوکاردیت به التهاب پوشش داخلی قلب یا اندوکاردین گفته می شود و زمانی که میکروب ها – معمولا باکتری ها – وارد جریان خون شده و در قلب جمع می شوند این التهاب تشدید می یابد.
بسیاری از افراد مبتلا به اندوکاردیت دچار تب هستند که از یک سو می تواند به کاهش اشتها منجر شود و از سوی دیگر افزایش دمای بدن متابولیسم و چربی سوزی بدن را افزایش داده که باعث لاغری غیر طبیعی خواهد شد.
از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوفل قلبی (صداهای غیر طبیعی قلب)
- سرفه با یا بدون خون
- درد شکمی
- درد قفسه سینه
- مشکل تنفسی
- تعریق شبانه
- درد پشت
- سر درد
- لکه های قرمز یا بنفش پوستی
اندوکاردیت معمولا در افرادی که قلب سالم دارند دیده نمی شود بلکه اغلب در کسانی که دریچه قلب آن ها آسیب دیده، دریچه های قلب مصنوعی دارند یا دچار نقص مادرزادی قلبی هستند رخ می دهد. درمان این بیماری معمولا با آنتی بیوتیک ها یا عمل جراحی انجام می شود.
9. سل
سل نوعی بیماری مسری است که معمولا روی ریه ها اثر گذاشته و عامل ایجاد آن باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس می باشد.
کاهش وزن و اشتها از علائم بیماری سل هستند اگرچه علت آن هنوز مشخص نشده است.
سل از بیماری هایی است که از طریق هوا منتقل می شود، گاهی فرد بدون آن که علائم بیماری را داشته باشد به سل مبتلا است که به آن سل نهفته گفته می شود، در این حالت سیستم ایمنی بدن با باکتری ها مقابله کرده و آن ها را غیر فعال می کند اما با گذشت زمان ممکن است به سل فعال تبدیل شود.
برخی علائم بیماری سل عبارتند از:
- سرفه شدید که 3 هفته یا بیشتر طول بکشد
- درد قفسه سینه
- سرفه خونی یا خلطی
- خستگی
- تعریق شبانه
- تب
- لرز
بعضی افراد به دلیل سیستم ایمنی ضعیف بیش از سایرین در معرض ابتلا به سل فعال قرار دارند به خصوص اگر به شرایط پزشکی زیر دچار باشند:
- وزن پایین
- اعتیاد به مواد مخدر
- دیابت
- سیلیکوزیس
- لوسمی
- بیماری هوچکین
- ایدز
- پیوند عضو
سل معمولا با یک دوره درمان آنتی بیوتیکی 6 ماهه یا 9 ماهه درمان می شود.
10. سرطان
سرطان به مجموعه بیماری هایی گفته می شود که به دلیل رشد و نمو غیر طبیعی و سریع سلول ها ایجاد می شود. طبق گفته انجمن ملی سرطان آمریکا کاهش وزن غیر طبیعی 4.5 کیلو یا بیشتر یکی از اولین علائم سرطان است، این مورد به خصوص در سرطان های پانکراس، ریه، معده و مری بیشتر دیده می شود.
سرطان باعث افزایش التهاب می شود که موجب از بین رفتن ماهیچه ها شده و هورمون های تنظیم اشتها را مختل می کند. همچنین تومور در حال رشد انرژی مصرفی در حال استراحت را افزایش می دهد.
از دیگر نشانه های اولیه سرطان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- خستگی
- درد
- تغییرات پوستی
لازم به ذکر است بروز این علائم به معنای ابتلای فرد به سرطان نمی باشد و همچنین گاهی سرطان هیچ علامت اولیه ای ایجاد نمی کند.
درمان سرطان به نوع آن بستگی دارد که معمولا شامل عمل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی و ایمونو درمانی می باشد.
11. بیماری آدیسون
بیماری آدیسون به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن به غده فوق کلیوی رخ می دهد که در نتیجه آن ترشح هورمون هایی همچون کورتیزول و آلدوسترول کاهش پیدا می کند، کورتیزول برای تنظیم عملکردهای مهم بدن از جمله متابولیسم و اشتها ضروری بوده و کمبود آن به کاهش اشتها و وزن منجر خواهد شد.
علائم دیگر بیماری آدیسون عبارتند از:
- فشار خون پایین
- خستگی مزمن
- ضعف عضلانی
- اشتها به نمک
این بیماری بسیار نادر است و در ایالات متحده از هر 100 هزار نفر تقریبا 1 نفر به این بیماری مبتلا می شود. برای درمان معمولا از داروهای تنظیم کننده غده فوق کلیوی استفاده می شود.
12. ویروس HIV
HIV ویروسی است که به سلول های ایمنی بدن به نام سلول های T حمله کرد، قدرت مقابله بدن با عفونت ها را کاهش می دهد و در صورت عدم درمان به ایدز منجر می شود.
کاهش وزن و لاغری غیر طبیعی از علائم این بیماری در مراحل پیشرفته می باشد و علائمی همچون گلو درد، زخم دهان و خستگی روی غذا خوردن اثر منفی می گذارد. HIV خطر ابتلا به عفونت های ثانویه را نیز افزایش می دهد.
از دیگر علائم HIV می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب
- لرز
- جوش های پوستی
- تعریق شبانه
- ورم غدد لنفاوی
- دردهای عضلانی
علائم HIV به بیمار و مرحله عفونت بستگی دارد. برای درمان و توقف نمو ویروس از داروهای ضد رتروویروسی استفاده می شود که به رفع لاغری ناخواسته نیز کمک می کند.
13. نارسایی احتقانی قلب
کاهش وزن غیر طبیعی ممکن است علامت نارسایی احتقانی قلب باشد، این عارضه زمانی رخ می دهد که قلب نتواند با خون کافی پر شده یا خون را با قدرت کافی پمپاژ کند، در برخی موارد نیز هر دو مورد عامل بروز این بیماری هستند.
سیستم گوارش فرد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب خون کافی دریافت نمی کند و به همین دلیل فرد دچار حالت تهوع و سیری زودرس شده و نفس کشیدن هنگام خوردن غذا برایش مشکل است.
از سوی دیگر التهاب در بافت آسیب دیده قلب سرعت سوخت و ساز را افزایش می دهد و همه این عوامل در کنار هم باعث کاهش وزن ناخواسته در بیمار خواهد شد.
از دیگر علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس
- سرفه مداوم
- ورم
- خستگی
- ضربان قلب سریع
برای درمان نارسایی احتقانی قلب از داروهایی همچون مهار کننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین، مسدود کننده های بتا و دیورتیک ها استفاده می شود و در برخی موارد عمل جراحی ضروری است.
مقایسه زنان و مردان در ابتلا به این بیماری ها
خطر ابتلا به برخی از بیماری های ذکر شده در زنان و مردان متفاوت است. به عنوان مثال مردان بیشتر از زنان به اندوکاردیت، سرطان پانکراس و سرطان ریه مبتلا می شوند در حالی که خطر ابتلا به انسداد مزمن ریوی در زنان بیشتر از مردان است.
همچنین زنان در مقایسه با مردان 2 تا 10 برابر بیشتر به پرکاری تیروئید و 2 تا 3 برابر بیشتر به روماتیسم مفصلی مبتلا می شوند.
منبع: healthline
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
