هفت خط بودن یعنی چه؟
ادیب‌الممالک فراهانی نام این خطوط را در شعری آورده‌است
هفت خط داشت جام جمشیدی
هریکی در صفا چو آیینه
جور و بغداد و بصره و ازرق
اشک و کاسه‌گر و فُرودینه
روایتی درمورد ریشه تاریخی اصطلاح “هفت خط” وجود دارد. این روایت برمی‌گردد به آئین شرابخواری در حضور پادشاه در دوران ساسانیان. در آن زمان پیمانه‌های ظریف و زیبایی از شاخ گاو یا بزکوهی درست می‌کردند که چون پایه نداشته است کسی نمی‌توانسته آن را روی زمین یا میز بگذارد و از نوشیدن شرابِ ریخته شده در پیمانه‌اش طفره برود.
از این رو دارند جام مجبور بوده است محتویات آن را لاجرعه سر بکشد. اما برای اینکه کسی بیش از اندازۀ ظرفیت خود باده گساری نکند و از سر مستی با حرکت و یا گفتار خود، احترام و شأن مجلس شاهانه را از بین نبرد، هر کدام از مدعوین، پیمانه (شاخ) مخصوص خود را داشته که به جهت تعین میزان توانایی او در باده‌گساری خطی در داخل آن شاخ کشیده شده بوده که ساقی برای دارنده پیمانه فقط تا حدِ همان خط، شراب در پیمانه‌اش می‌ریخته است.
به مرور زمان تمامی پیمانه‌های شراب را با هفت خط، مشخص و درجه‌بندی کردند. در مجالسی که پادشاه حضور داشته است، میهمانان معمولاً از 3 تا 6 خط شراب می‌نوشیده اند. اما بوده‌اند افرادی که ” لوطی” نیز خوانده می‌شده‌اند که تا 7 خط را شراب می‌نوشیدند بدون آن که حالتی مستانه در آنها ظاهر شود که در پی آن دست به حرکاتی بزنند که موجب هتکِ حرمتِ حضور پادشاه در مجلس بشود.
این قبیل افراد را “هفت خط” می‌نامیده‌اند، یعنی که آنها افرادی صاحب ظرفیت و زرنگ بوده و به کلیه رموز و فنون شرابخواری تسلط کامل داشته‌اند. این اصطلاح به مرور زمان جنبه عام و مَجازی پیدا کرده و در فرهنگ عامه به افراد باهوش و زیرک و مرد رند “هفت خط” اطلاق گردیده است.
اضافه می‌شود که هر یک از خطوط هفتگانه جام شراب، اسم ویژه خود را داشته است :
1- خط مزور – کمترین میزان شراب در جام
2- خط فرودینه
3- خط اشک
4- خط ازرق (خط شب، خط سیاه یا خط سبز) این خط کاملاً در وسط پیمانه بوده و خط اعتدال درشراب خواری محسوب می‌گردیده است.
5- خط بصره
6- خط بغداد
7- خط جور که لب پیمانه بوده و جام بیش از آن جا نداشته؛ به عبارت دیگر جام لبریز از شراب می‌بوده است.
جالب است بدانید ضرب المثل جور کسی را کشیدن نیز به این جام مربوط می شود :
مفهوم این کنایه مشهور همانطور که می دانید یعنی مشکل کسی را به دوش کشیدن. اما واژه جور آنگونه که اغلب فکر می کنند به معنای ستم نیست !
جور یکی از خط های باده نوشی درقدیم است.
جام های شراب دارای هفت خط بودند.نام هرخط به این شرح است :
1-مزور
2-فرودینه
3-اشک
4-ازرق
5-بصره
6-بغداد
7-جور
پس جور بالاترین خط جام است .کسی را که شراب نوش قهار و حرفه ای بود هفت خط می نامیدند
اگرکسی در باده نوشی به مرحله هفت خط نرسیده بود و از روی غرور از ساقی می خواست تاخط جور برایش پر کند. معلوم بود که درمانده می شد. دوستانش برای حفظ آبرو، جور او را سر می کشیدند.
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
