علائم گرمازدگی چیست؟ | راه های جلوگیری و درمان خانگی آن کدامند؟

نوشته شده توسط

۱۹ خرداد ۱۳۹۷

گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی یا هیپرترمی (به انگلیسی : Hyperthermia)زمانی که اتفاق می افتد که سیستم تنظیم حرارت بدن نمی تواند در برابر گرمای شدید محیط مقاومت کند و بدن به اصطلاح دچار گرمازدگی می شود.

دمای بدن معمولا 98.6 درجه فارنهایت یا 37 درجه سانتیگراد می باشد، اگر درجه حرارت بدن به بیش از 104 درجه فارنهایت یا 40 درجه سانتیگراد برسد گفته می شود که فرد دچار گرمازدگی شدید شده است و اگر درجه حرارت بدن پایین تر از 95 درجه فارنهایت یا 35 درجه سانتیگراد باشد فرد دچار هیپوترمی یا سرمازدگی شده است.

تفاوت بین گرمازدگی و تب بالا

دمای بدن شما توسط بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس تنظیم می شود که معمولا دمای بدن را حدود 98.6 درجه فارنهایت یا 37 درجه سانتیگراد نگه می دارد.

اگر بدن شما دچار عفونت ویروسی یا باکتریایی شود، هیپوتالاموس دمای بدن را افزایش می دهد تا عوامل بیماری زا را نابود کند و تب در واقع واکنش سیستم ایمنی بدن در برابر عوامل بیماری زا می باشد.

گرمازدگی یا هیپرترمی در واقع پاسخ بدن به تغییرات محیطی می باشد زمانی اتفاق می افتد که مکانیسم های طبیعی خنک کننده بدن مانند عرق کردن نمی تواند بر گرمای محیط غلبه کند و در نتیجه فرد دچار گرمازدگی می شود.

برخی از دارو ها مانند استامینوفن می توانند به کاهش تب بالا کمک کنند اما در درمان گرمازدگی بی اثر هستند و فقط تغییر در دمای محیط، هیدراته کردن بدن و استفاده از آب سرد و بسته های یخ بر روی پوست می تواند تا حدودی برای رفع گرمازدگی مفید باشند.

چه کسانی در خطر گرمازدگی هستند؟

افرادی که در محیط های بسیار گرم کار می کنند یا افرادی که به مدت طولانی در معرض هوای گرم قرار می گیرند، در معرض خطر گرمازدگی هستند؛

کارگران ساختمانی، کشاورزان، جنگلداران، کارکنان پارک و باغ وحش، آتش نشانان و افرادی که در کوره های بزرگ و یا در فضا های بسته که کمبود هوا در آنجا وجود دارد، کار می کنند.

ورزشکاران رشته های دو ماراتن، فوتبال، فوتبال آمریکایی، راگبی، کریکت، پیاده روی و دوچرخه سواری.

برخی از دارو هایی که برای بیماری های قلبی و فشار خون بالا استفاده می شود مانند دیورتیک ها می توانند توانایی بدن برای خنک شدن از طریق عرق را کاهش داده و خطر گرمازدگی را افزایش دهند.

کودکانی که خارج از منزل در هوای گرم بازی می کنند و زمانی برای استراحت و هیدراته شدن بدن ندارند.

سالمندان و افراد پیری که در خانه های بدون تهویه مناسب زندگی می کنند هم در معرض خطر گرمازدگی هستند.

علل و دلایل بیماری گرمازدگی

بدن دارای مکانیسم های طبیعی برای مقابله با گرمازدگی می باشد که تنفس، عرق کردن و افزایش جریان خون به سطح پوست از آن جمله می باشند.

اما هنگامی که در محیطی با گرمای شدید و رطوبت بالا قرار بگیرید، گرما باعث تبخیر شدن عرق شده و بدن را گرم می کند، با گذشت زمان رطوبت و الکترولیت های بیشتری از بدن از دست می رود، در نتیجه فشار خون پایین آمده و و عرق کردن محدود می شود.

یکی از مهم ترین علت های گرمازدگی تمرینات فیزیکی و ورزش در یک محیط گرم و مرطوب است. در طول ورزش، فشار خون افزایش می یابد تا اکسیژن بیشتری را به بافت های بدن برساند در نتیجه با دمای ثابت محیط درجه حرارت بدن بیشتر شده و توانایی برای دفع گرما کاهش می یابد.

دیگر دلایل گرمازدگی عبارتند از :

بیماری های قلبی
فشار خون بالا
بیماری های ریوی، کلیوی و کبدی
دیابت
چاقی
مصرف بیش از حد الکل
سیگار کشیدن
لاغری مفرط
گاستروانتریت یا بیماری التهاب معده ای رود ای
استفاده از دارو های دیورتیک که برای درمان فشار خون بالا، گلوکوم و ادم استفاده می شود.
استفاده از دارو هایی مانند آنتی هیستامین ها، دارو های ضد ویروسی و بتا بلوکرها
رژیم کم سدیم یا رژیم کم نمک
مصرف مواد مخدر با کیفیت پایین به ویژه ماری جوانای مصنوعی

علائم و نشانه های گرمازدگی

گرمازدگی انواع و مراحل مختلفی دارد که در هر مرحله با علائم خاصی مشخص می شود :

1. مرحله استرس گرمایی

اگر دمای بدن شما در حال افزایش است و نمی توانید از طریق عرق کردن بدن خود را خنک کنید شما در معرض استرس گرمایی هستید.

استرس گرمایی با علائمی مانند سرگیجه، ضعف، حالت تهوع، تشنگی و سردرد مشخص می شود.

2. مرحله خستگی گرمایی

این مرحله با عرق کردن شدید، خستگی، قرمز شدن پوست، گرفتگی یا اسپاسم عضلات به همراه درد، سردرد یا سرگیجه خفیف و حالت تهوع مشخص می شود.

3. مرحله گرمازدگی

این مرحله با رنگ پریدگی، عرق شدید، تهوع، استفراغ و اسهال، جوش های ریز گرمازدگی، سردرد، گرفتگی عضلات، خستگی، ضعف، تشنگی شدید، سرگیجه، تکرر ادرار و ادرار تیره رنگ، از دست دادن تمرکز، ادم یا تورم خفیف پا، مچ پا یا انگشتان دست و از دست دادن هوشیاری مشخص می شود.

4. مرحله سکته گرمایی

اگر گرمازدگی درمان نشود می تواند عوارض خطرناکی را به ویژه در نوزادان و کودکان و افراد بالای 65 سال ایجاد کند.

این مرحله با ضربان ضعیف، تنفس سریع، کاهش تعریق، پوست داغ و خشک و قرمز، حالت تهوع، سردرد و سرگیجه، تاری دید، تحریک پذیری و یا تغییرات خلقی، عدم هماهنگی و از دست دادن هوشیاری مشخص می شود.

سکته گرمایی شدید می تواند باعث نارسایی ارگان های بدن، کما و مرگ شود.

وضعیت دیگری که ممکن است با سکته گرمایی شدید رخ دهد، رابدومیلیز یا واپاشی ماهیچه مخطط است، این بیماری باعث تخریب سلول های عضلانی اسکلتی و ورود محتویات آن ها از جمله میوگلوبین به خون شده که موجب نارسایی کلیوی می شود.

نشانه های گرمازدگی به طور خلاصه :

گیجی
ادرار تیره که نشانه ای از کم آبی بدن است
سر گیجه
غش کردن
خستگی
سردرد
گرفتگی عضله
تهوع
رنگ پریدگی
تعریق شدید
ضربان قلب سریع

راه های پیشگیری از گرمازدگی

در محیط کار و زندگی خود از دستگاه تهویه مناسب استفاده کنید، اگر نیازی به خارج شدن از منزل در هوای گرم ندارید پس در خانه بمانید
اگر در محیط های گرم کار می کنید هر 15 تا 20 دقیقه آب یا نوشیدنی حاوی الکترولیت بنوشید
در ورزش کردن افراط نکنید
در روز های گرم دوش آب سرد بگیرید
وقتی در هوای گرم از منزل خارج می شوید از لباس های نازک، گشاد و رنگی استفاده کنید
زیاد آب بنوشید
با خود آب یا نوشیدنی خنک به همراه داشته باشید و از مصرف الکل، کافئین و نوشیدنی های گرم خودداری کنید
غذاهای سرد به ویژه سالاد و میوه‌های پر آب بخورید
پرده‌ پنجره‌هایی که در طول روز در معرض نور خورشید قرار دارند را بکشید و در طول شب پنجره‌ها را باز کنید تا دمای اتاق پایین بیاید
اگر امکانش وجود دارد از کولر یا پنکه مخصوصا هنگام خواب استفاده کنید
چراغ های غیر ضروری و تجهیزات الکتریکی را خاموش کنید، زیرا باعث تولید گرما می‌شوند
در خانه یا اتاق خود گیاه و چند کاسه‌ آب بگذارید، زیرا می‌توانند هوا را خنک کنند

راه های درمان سریع و خانگی گرمازدگی

اگر فردی دچار گرمازدگی شد بلافاصله باید به محیطی خنک با شرایط تهویه مناسب منتقل شود؛ اما اگر علائم گرمازدگی بهبود پیدا نکرد باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه شود.

برای درمان سریع گرمازگی باید آب سرد و نوشیدنی حاوی الکترولیت بنوشید، لباس های نازک، گشاد و خنک بپوشید، دوش آب سرد بگیرید، یک پارچه ی خیس و خنک بر روی پیشانی بگذارید، مچ دست را به مدت 60 ثانیه در آب سرد قرار دهید و کیسه های یخ را زیر سینه ها و کشاله ران بگذارید.

اگر این اقدامات را انجام دادید و بعد از 30 دقیقه نتیجه ای حاصل نشد، به مراکز درمانی مراجعه کنید. عدم درمان گرمازدگی می تواند به غش کردن به علت گرما منجر شود.

بهترین درمان گرمازدگی شدید

بهترین درمان ها برای گرمازدگی شدید یا سکته گرمایی عبارتند از :

در آوردن لباس های اضافی
تماس با اورژانس و در خواست کمک
دوش آب سرد
استفاده از پارچه های مرطوب بر روی پوست

فراموش نکنید گرمازدگی شدید اغلب به چندین روز بستری و نظارت نیاز دارد تا فرد به طور کامل بهبود یابد.

بعد از بهبود گرمازدگی، شما احتمالا به مدت یک هفته نسبت به گرما حساسیت بیشتری خواهید داشت. لذا بهتر است تا زمانی که دکتر به شما اجازه فعالیت بیشتر نداده است، از آب و هوای گرم و ورزش بپرهیزید.

برای درمان گرمازدگی چی خوبه و چی بخوریم؟

گیاه مرغ و خارخسک

گیاه مرغ به در طب سنتی برای درمان بیماری های التهابی استفاده می شود، این گیاه به دلیل خواص ضد تب و ضد درد برای درمان گرمازدگی استفاده می شود.

خارخسک حاوی مقادیر بالایی آنتی کسیدان است که تعادل الکترولیت ها در بدن را تنظیم کرده و برای درمان علائم گرمازدگی مفید می باشد.

گیاه مرغ و خارخسک را به مدت 15 دقیقه در آب بجوشانید سپس از صافی رد کنید، بگذارید خنک شود و روزی 2 یا 3 بار بنوشید.

توجه داشته باشید افرادی که مبتلا به آلرژی، نفخ شکم و اگزما دارند نباید از این مواد استفاده کنند.

برنج و ریحان

برنج حاوی مقادیر بالایی ترکیبات فنلی و آنتی اکسیدان های طبیعی است که به درمان گرمازدگی کمک می کنند.

ریحان حاوی مقادیر بالای منومول بوده و به دلیل خواص خنک کنندگی یکی از بهترین درمان های خانگی برای گرمازدگی محسوب می شود.

برنج را به صورت کته بپزید و در حین پخت برگ های ریحان تازه را به آن اضافه کنید، بگذارید دم بکشد و سپس از آن در وعده های غذایی بخورید تا گرمازدگی درمان شود.

توجه داشته باشید افراد مبتلا به دیابت، آسم، آنفولانزا و فشار خون پایین نمی توانند این کته را استفاده کند.

آب گوجه فرنگی و لیموترش تازه

لیمو ترش منبع اسید آسکوربیک یا ویتامین C بوده و برای درمان گرمازدگی مفید می باشد، همچنین آب لیمو ترش احتمال ابتلا به خستگی گرمایی را کاهش می دهد. در واقع ویتامین C به غدد عرق کمک می کند تا بیشتر فعالیت کنند و در گرمای شدید بهتر درمای بدن را کاهش دهند.

گوجه فرنگی یک منبع عالی از لیکوپن می باشد که خواص خنک کنندگی داشته و به درمان گرمازدگی کمک می کند، علاوه بر این گوجه فرنگی با پاک سازی کبد به تعادل الکترولیت ها در بدن کمک می کند.

یک فنجان آب لیموترش تازه را با یک فنجان آب گوجه فرنگی ترکیب کنید و به مدت چند روز برای درمان گرمازدگی استفاده کنید.

افراد مبتلا به زخم معده و زنان باردار و شیرده بهتر است از این آب میوه استفاده نکنند.