دیفتری که به نام حنّاق نیز به شهرت رسیده از بیماری های مسری و کشنده تاریخ است که در طول صدها سال گذشته جان بسیاری از مردم به خصوص کودکان را گرفته است. این بیماری اگرچه با یک گلو درد ساده شروع می شود اما می تواند به علائم شدیدتر و حتی خفگی بیمار منجر شود.
خوشبختانه با کشف واکسن دیفتری (به انگلیسی: Diphtheria vaccine) در دهه 1920 میلادی آمار مرگ و میر ناشی از آن تا حد زیادی کاهش یافت اما حتی تا امروز نیز این بیماری به طور کامل ریشه کن نشده و در مناطقی که واکسیناسیون درست انجام نمی شود می تواند مرگ و میر به دنبال داشته باشد.
در ادامه قصد داریم درباره تاریخچه و کاشف واکسن دیفتری صحبت کنیم، با کوکا همراه باشید.
منشا تاریخی بیماری دیفتری
اولین موارد گزارش شده درباره بیماری دیفتری به قرن 16 میلادی و اوایل دهه 1600 بر می گردد که گزارش هایی مبنی بر شیوع یک بیماری مهلک خفه کننده منتشر شد که با رشد زندگی شهر نشینی و افزایش احتمال سرایت آن از فردی به فرد دیگر به مرور به یک تهدید خطرناک تبدیل شد.
سال 1613 اولین شیوع گسترده این بیماری در اسپانیا رخ داد که در تاریخ این کشور به نام سال خفگی یا اختناق شهرت پیدا کرده است و سال 1735 دیفتری کل نیو انگلند را فرا گرفت.
به مرور و تا اواخر قرن نوزدهم تهدید ناشی از این بیماری به شدت افزایش یافت تا جایی که به یکی از مهم ترین علل مرگ آن دوران تبدیل شد. تا قبل از سال 1826 دیفتری با نام های مختلف در سراسر دنیا شناخته شده بود، به عنوان مثال در انگلیس نام آن را گلو درد بولونی گذاشته بودند.
سال 1826 پیر برتونو نام این بیماری را دیفتری انتخاب کرد که از کلمه یونانی دیفترا به معنای چرم گرفته شده و بیان گر شبه غشای ایجاد شده در گلو است که به دلیل ابتلا به این بیماری ایجاد می شود.
نحوه کشف واکسن دیفتری
سال 1883 ادوین کلبس باکتری عامل دیفتری را شناسایی کرد و نام آن را باکتری کلبس-لوفلر گذاشت. فردریک لوفلر اولین کسی بود که در سال 1884 این باکتری را کشت کرد و ثابت کرد این باسیل، اگزو توکسین تولید می کند.
سال 1890 شیباسبورا کیتاساتو و امیل ون برینگ موفق شدند تحت یک عملیات گرمایشی روی توکسین دیفتری، خوکچه های هندی را نسبت به این بیماری ایمن کنند. آن ها نشان دادند آنتی توکسین ساخته شده از سرم حیوانات مصون شده می تواند بیماری را در حیوانات غیر ایمن شده درمان کند.
برینگ سال 1891 از این آنتی توکسین برای آزمایشات انسانی استفاده کرد اما نتایج موفقیت آمیز نبود، با این حال به تلاش هایش در این زمینه ادامه داد و توانست اولین جایزه نوبل پزشکی را در سال 1901 به دست آورد.
طی سال های پس از آن روی دوز مناسب آنتی توکسین دیفتری مطالعاتی انجام شد زیرا علی رغم در دسترس بودن این ماده، این بیماری تا زمان کشف واکسن توکسوئید دیفتری در سال 1924 هم چنان مرگ بار و ترسناک بود.
سال 1923 گاستون رامون که یکی از محققان انستیتو پاستور پاریس بود متوجه شد زمانی که توکسین دیفتری در معرض مقدار اندک فرمالدئید قرار می گیرد و گرم می شود سمیّت خود را از دست داده و در عین حال می تواند مانند یک واکسن سیستم ایمنی بدن را تحریک کند. او توکسوئید دیفتری را در مقیاس کوچک آزمایش کرد.
گفته شده اولین واکسن دیفتری توسط گاستون رامون، ون برینگ و شیباسبورا کیتاساتو در سال 1923 ساخته شده است. طی سال های بعد و آزمایش های بیشتر مشخص شد توکسوئید خطر ابتلا به دیفتری را حداقل 90 درصد کاهش می دهد.
سال 1926 الکساندر توماس گلنی با استفاده از نمک های آلومینیوم اثر توکسوئید دیفتری را افزایش داد اما واکسیناسیون گسترده این ماده تا اوایل دهه 1930 انجام نشد.
در دهه 1940 میلادی این واکسن با دو واکسن کزاز و سیاه سرفه ترکیب و به عنوان یک واکسن ترکیبی به نام DPT ارائه شد.
فراز و نشیب های واکسن دیفتری
یکی از رخدادهای تاریخی درباره بیماری دیفتری ابتلای دسته جمعی پرنسس آلیس دختر ملکه ویکتوریا و خانواده اش به این بیماری می باشد، این اتفاق سال 1878 رخ داد و به مرگ دو نفر از آن ها منجر شد. پرنسس آلیس در سن 35 سالگی و در حالی که 4 فرزند از 7 فرزندش و همچنین شوهرش مبتلا شده بودند به این بیماری دچار شد.
در آن زمان تصور می شد دیفتری می تواند از طریق بوسه مادر به کودک و بالعکس منتقل شود و به همین دلیل این بیماری به بوسه مرگ شهرت پیدا کرده بود.
پس از کشف و تولید آنتی توکسین دیفتری، اطمینان از این که این ماده به افرادی که بیشتر در معرض این بیماری بودند برسد چالش بزرگی ایجاد کرد. گفته شده سال 1925 طی یک تلاش خستگی ناپذیر و طی کردن 1065 کیلومتر با سورتمه، این ماده به نوم آلاسکا منتقل شد.
متاسفانه گاهی کمبود آنتی توکسین باعث می شد والدین مجبور شوند میان فرزندان بیمار خود یک بچه را برای مصرف آنتی توکسین و زنده ماندن انتخاب کنند.
این بیماری هنوز در بسیاری از نقاط جهان وجود دارد و در صورتی که برنامه واکسیناسیون به خوبی اجرا نشود می تواند دوباره گریبان گیر مردم شود.
منابع: museumofhealthcare – wikipedia
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
