نیتروگلیسیرین چیست؟
نیتروگلیسیرین (با نام انگلیسی: Nitroglycerin و نام تجاری: نیتروکاردین) از داروهای قلبی گروه نیترات است که برای جلوگیری از درد قفسه سینه (آنژین) در افرادی است که به بیماری قلبی خاص (بیماری عروق کرونری) مبتلا هستند تجویز می شود.
آنژین زمانی رخ می دهد که خون رسانی به عضله قلب به درستی انجام نشود و داروی نیتروگلیسیرین با ایجاد آرامش در سیاهرگ ها و سرخرگ ها و عروق کرونری و گشادسازی آن ها به بهبود جریان خون به سمت قلب کمک می کند.
موارد مصرف نیتروگلیسیرین
نیتروگلیسیرین برای درمان نارسایی احتقانی قلب و پیشگیری و درمان درد قفسه سینه (آنژین) مکرر تجویز می شود اما درد را به یکباره برطرف نمی کند.
نیتروگلیسیرین معمولا با مشاهده اولین علائم درد قفسه سینه مصرف می شود، همچنین ممکن است فرد به توصیه پزشک 5 تا 10 دقیقه قبل از انجام فعالیت های مشکوک به ایجاد درد در ناحیه قفسه سینه نیتروگلیسیرین زیر زبانی مصرف کند.
برخی افراد برای جلوگیری از هرگونه درد قفسه سینه قبل از فعالیت های بدنی مانند ورزش یا فعالیت های جنسی از این دارو استفاده می کنند در حالی که در برخی موارد ممکن است نیاز به مصرف داروهای دیگر باشد و باید حتما با پزشک مشورت شود.
نیتروگلیسیرین برای تسکین درد ناشی از شقاق مقعدی شدید نیز تجویز می شود.
نحوه مصرف نیتروگلیسیرین
قبل از مصرف دارو حتما برچسب و هشدارهای درج شده روی دارو را مطالعه کنید.
نیتروگلیسیرین به صورت های مختلف از جمله خوراکی و زیر زبانی، تزریقی و موضعی تجویز می شود.
نیتروگلیسیرین معمولا به صورت خوراکی با دوز مصرف 3 یا 4 بار در روز تجویز می شود، در مورد مقدار مصرف نیتروگلیسیرین لازم است دقیقا طبق دستور پزشک اقدام شود.
بسیار مهم است که این دارو را هر روز در همان ساعات روز قبل مصرف کنید.
دوز مصرف نیتروگلیسیرین براساس وضعیت پزشکی بیمار و واکنش بدن به درمان تعیین می شود، از تغییر دوز مصرف بدون اجازه پزشک اجتناب کنید.
نیتروگلیسیرین ممکن است باعث بروز سرگیجه شود، توصیه می شود بعد از مصرف این دارو کمی استراحت کرده یا بنشینید.
دارو را به طور کامل ببلعید و از خرد کردن، جویدن یا بازکردن کپسول های نیتروگلیسیرین اجتناب کنید، این کار خطر بروز عوارض جانبی دارو را افزایش می دهد.
برای به دست آوردن بهترین نتیجه، دارو را به صورت منظم مصرف کرده و از قطع ناگهانی آن پرهیز کنید، از آن جا که قطع ناگهانی نیتروگلیسیرین ممکن است باعث تشدید علائم بیماری شود در بسیاری موارد پزشک کاهش تدریجی دوز را توصیه خواهد کرد.
در دوره درمان همواره دارو را داخل جیب یا کیف خود به همراه داشته باشید.
در برخی موارد نادر مصرف طولانی مدت نیتروگلیسیرین روی عملکرد آن تاثیر منفی می گذارد و نیاز به تغییر دوز دارو می باشد، بنابراین در صورتی که متوجه کاهش اثر دارو شده اید (به عنوان مثال اگر درد قفسه سینه تشدید شده یا دفعات آن افزایش یافته) حتما با پزشک مشورت کنید.
معمولا در این موارد قطع موقتی دارو برای 10 تا 12 ساعت توصیه خواهد شد اما لازم است دقیقا مطابق دستورالعمل پزشک عمل کنید.
اگر با وجود مصرف دارو درد قفسه سینه بدتر شده یا بیش از 5 دقیقه ادامه پیدا کند مخصوصا اگر با مشکل تنفس، احساس ضعف، سرگیجه، تهوع یا سبکی سر همراه باشد سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
عوارض جانبی نیتروگلیسیرین
در صورت مشاهده علائم آلرژیک همچون کهیر، مشکل تنفس، ورم صورت، لب ها، زبان یا گلو به اورژانس مراجعه کنید.
در صورت مشاهده عوارض زیر پس از مصرف نیتروگلیسیرین به پزشک تماس بگیرید:
- سردرد شدید یا ضربان دار که با مصرف منظم نیتروگلیسیرین از شدت آن کم نمی شود
- تپش قلب کوبنده یا احساس لرزش در قفسه سینه
- ضربان قلب آهسته
- احساس سبکی سر و حالتی شبیه غش کردن
- تاری دید یا خشکی دهان
- علائم حمله قلبی از جمله درد یا احساس فشار روی قفسه سینه و دردی که به فک یا شانه گسترش پیدا می کند، حالت تهوع، تعریق
عوارض جانبی شایع نیتروگلیسیرین
- سردرد
- کاهش فشار خون
- افزایش تپش قلب
- خشکی دهان
- سرگیجه
- عصبی شدن
- گرگرفتگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- تاری دید
- حالت غش و سبکی سر
عوارض جانبی جدی نیتروگلیسیرین
- غش کردن
- گرگرفتگی
- احساس غیرطبیعی در انگشتان دست و پا
- کاهش تعریق و افزایش دمای بدن
- کند شدن پروسه لخته شدن خون
- کاهش تعداد پلاکت های خون
- پوسته پوسته شدن شدید پوست
عوارض جانبی نادر نیتروگلیسیرین
متهموگلوبینمی از بیماری های خونی جدی و بسیار نادر است که ممکن است در افرادی که نیتروگلیسیرین مصرف می کنند رخ دهد.
این بیماری به دلیل اختلال در اکسیژن رسانی خون ایجاد می شود، افراد مبتلا بسیار زود خسته شده و در انجام تمرینات ورزشی معمول دچار مشکل می شوند. از دیگر علائم این بیماری می توان به سرگیجه، کاهش هوشیاری و آبی شدن پوست یا ناخن ها به دلیل کمبود اکسیژن در بدن اشاره کرد.
نکته مهم: مصرف نیتروگلیسیرین بخصوص در اوایل دوره درمان ممکن است باعث سردردهای شدید شود که به تدریج در طول دوره کاهش می یابد. در صورت بروز این سردردها مصرف دارو را قطع نکنید و درباره استفاده از داروهای مسکن با پزشک مشورت کنید.
توجه: موارد ذکر شده تنها بخشی از عوارض احتمالی نیتروگلیسیرین می باشد، برای اطلاع از لیست کامل عوارض جانبی این دارو با پزشک معالج صحبت کنید.
موارد احتیاطی مصرف نیتروگلیسیرین
- قبل از مصرف دارو اگر به نیتروگلیسیرین یا داروهای مشابه آن (مانند مونونیترات ایزوسورباید) یا نیترات ها آلرژی دارید یا از هرگونه حساسیت دارویی دیگر رنج می برید با پزشک صحبت کنید.
- قبل از مصرف نیتروگلیسیرین سوابق پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید بخصوص اگر سابقه مواردی همچون آسیب دیدگی در ناحیه سر، گرفتگی معده مکرر یا مدفوع آبکی یا اسهال شدید ،سوء تغذیه، کم خونی، فشار خون پایین، سکته مغزی، گلوکوم یا افزایش فشار داخل چشم، سردردهای میگرنی، پرکاری تیروئید، کم آبی شدید بدن و دیگر مشکلات قلبی مانند حمله قلبی اخیر دارید.
- اگر دچار کم خونی شدید، فشار بیش از حد درون جمجمه ای، تومور مغزی، یا علائم مشکلات گردش خون یا شوک (پوست رنگ پریده، عرق سرد، ضربان قلب نامنظم یا سریع، ضعف ناگهانی یا احساس شبیه غش کردن) هستید از مصرف نیتروگلیسیرین زیر زبانی اجتناب کنید.
- افرادی که از مشکلات شدید کلیه رنج می برند از مصرف این دارو اجتناب کنند.
- این دارو ممکن است باعث سرگیجه شود، بنابراین از رانندگی، کار با ماشین آلات و هرگونه فعالیتی که نیاز به هوشیاری کامل دارد اجتناب کنید.
- هنگام مصرف نیتروگلیسیرین از برخاستن سریع از حالت نشسته یا دراز کشیده خودداری کنید.
- مصرف الکل در دوره درمان ممکن است باعث واکنش های شدید در بیمارانی شود که دوز بالای نیتروگلیسیرین مصرف می کنند. توصیه می شود هنگام مصرف این دارو از نوشیدن الکل اجتناب شود.
- قبل از هرگونه عمل جراحی با پزشک یا دندانپزشک درباره مصرف نیتروگلیسیرین و سایر داروهای تجویزی، بدون نسخه و محصولات گیاهی صحبت کنید.
- سالمندان بیش از دیگران در معرض عوارض جانبی نیتروگلیسیرین بخصوص سرگیجه و غش کردن قرار دارند و خطر سقوط و افتادن در آن ها بیشتر است.
- این دارو ممکن است روی نتایج برخی آزمایشات پزشکی اثر بگذارد بنابراین قبل از آزمایش حتما لیست داروهای خود را در اختیار مسئول آزمایشگاه قرار دهید.
- نیتروگلیسیرین زیرزبانی ممکن است در برخی موارد باعث سوزش خفیف دهان شود. اما اگر این حالت در فرد ایجاد نشود به معنای مشکل عملکرد یا عدم تاثیر دارو نمی باشد.
نیتروگلیسیرین در بارداری
در صورت بارداری یا قصد بارداری در دوره درمانی حتما قبل از مصرف نیتروگلیسیرین با پزشک مشورت کرده و تنها در شرایط ضروری و زیر نظر پزشک از این دارو استفاده کنید.
نیتروگلیسیرین در شیردهی
تاکنون مشخص نشده مصرف نیتروگلسیرین از شیر مادر به نوزاد منتقل می شود یا به نوزاد آسیب می رساند یا خیر، بنابراین قبل از شیردهی با پزشک در این باره صحبت کنید.
تداخل دارویی نیتروگلیسیرین
در صورت مصرف داروهای اختلال نعوظ یا داروهای زیر از مصرف نیتروگلیسیرین اجتناب کنید:
- استندرا (آوانافیل)
- ویاگرا (سیلدنافیل)
- سیالیس (تادالافیل)
- لویترا (وردنافیل)
- آدمپاز (ریوسیگوات)
در صورت مصرف هر یک از داروهای زیر، با پزشک درباره جایگزین های نیتروگلیسیرین مشورت کنید:
- آرژنین
- استیل سیستئین
- سلزنتری (ماراویروک)
- داروهای بیماری پارکینسون مانند کابرلین (کابرگولین)، ازیلکت (رازاگیلین) و امسام، الدرپریل یا زلاپار (سلژیلین)
- داروهای حاوی ارگوت برای میگرن مانند کافرگوت (ارگوتامین)، میگرانال (دی هیدروارگوتامین) و مترژین (متیلرگونوین)
در صورت مصرف هریک از داروهای زیر، قبل از مصرف نیتروگلیسیرین با پزشک مشورت کنید:
- آسپرین، هپارین
- داروهای درمان لخته شدن خون
- داروهای فشار خون
توجه: موارد ذکر شده در بالا کامل نمی باشد. توصیه می شود قبل از مصرف نیتروگلیسیرین حتما پزشک را از لیست تمام داروهای مصرفی شیمیایی و گیاهی، مکمل ها، ویتامین ها و غیره مطلع کرده و از شروع، قطع یا تغییر دوز دارو بدون مشورت پزشک جدا خودداری کنید.
دوز مصرف نیتروگلیسیرین
دوز مصرف نیتروگلیسیرین با توجه به شرایط بیماری و توسط پزشک تعیین می شود، از مصرف خودسرانه آن اجتناب کنید.
برای پیشگیری از درد قفسه سینه معمولا پزشک کپسول نیتروگلیسیرین پیوسته رهش در دوزهای بین 2.5 میلی گرم تا 6.5 میلی گرم هر 6 تا 8 ساعت تجویز کند.
پزشک ممکن است دوز مصرف را به تدریج افزایش دهد تا به بهترین دوز که کمترین عارضه جانبی برای بیمار به دنبال داشته باشد برسد.
پچ های نیتروگلیسیرین معمولا 1 بار در روز روی پوست اعمال شده و باید برای 12 تا 14 ساعت روی بدن باقی بماند.
توصیه می شود پچ را به قسمتی از بدن که موهای کمتر داشته با بدون مو است اعمال کنید (جایی بین گردن تا زانو). بسیاری از بیماران ترجیح می دهند آن را روی قفسه سینه یا پشت استفاده کنند. برای جلوگیری از حساسیت های پوستی پچ را در نواحی مختلف استفاده کنید.
بعد از گذشت 12 تا 14 ساعت پچ را از پوست جدا کنید.
برای درمان درد قفسه سینه پس از رخ دادن آن، معمولا از قرص های نیتروگلیسیرین زیر زبانی استفاده می شود، این قرص ها در دوزهای 0.3، 0.4 و 0.6 میلی گرم هستند.
به طور کلی می توان بعد از شروع درد یک عدد قرص زیرزبانی استفاده کرد، دقت داشته باشید هرگز بیش از 3 عدد قرص زیرزبانی طی مدت 15 دقیقه مصرف نکنید.
در صورتی که به توصیه پزشک، نیتروگلیسیرین را تنها در شرایط مورد نیاز مصرف می کنید احتمالا زمانبندی خاصی برای آن ندارید در غیر اینصورت، هنگام فراموش کردن یک نوبت مصرف نیتروگلیسیرین، اگر کمتر از 2 ساعت تا نوبت بعدی باقی مانده از خوردن آن صرف نظر و هرگز دوز یک نوبت را دو برابر نکنید.
مصرف بیش از حد نیتروگلیسیرین
در صورت مصرف بیش از حد نیتروگلیسیرین و مشاهده علائم جدی همچون حالت غش یا مشکل تنفسی به اورژانس مراجعه کنید.
اوردوز نیتروگیلیسیرین در برخی موارد کشنده است. برخی علائم اوردوز نیتروگلیسیرین عبارتند از: سردرد شدید، گیجی، تب، تپش قلب سریع یا کوبنده یا کند، سرگیجه، مشکلات بینایی، حالت تهوع یا استفراغ، اسهال خونی، مشکل تنفسی، غش، تشنج، تعریق، سردی پوست، آبی شدن انگشتان دست یا پا یا لب ها.
اشکال دارویی نیتروگلیسیرین
نیتروگلیسیرین به فرم های مختلف قرص، کپسول، زیر زبانی، آمپول، اسپری و پماد تولید و عرضه می شود. برای اشکال و نام های تجاری این دارو عبارتند از:
قرص آهسته رهش دوروکانتین 6.4 و 2.6 میلی گرم
قرص نیتروکاردین 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص نیتروگلسیرین 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص نیترومکس 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص آهسته رهش نیتروسوستین 6.4 و 2.6 میلی گرم
قرص نیتروکسیر 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص نیترومینت 2.6 و 6.5 میلی گرم
قرص تداگلیز 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص تری کونتین 2.6 و 6.5 میلی گرم
قرص آهسته رهش میوکاردین 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص سوستاک 2.6 و 6.4 میلی گرم
قرص دوروکانتین 2.4 و 6.4 میلی گرم
قرص زیر زبانی نیترومکس 0.4 میلی گرم
پرل زیرزبانی نیتروژل 0.4 میلی گرم
کپسول نیتروپرل 0.4 میلی گرم
پچ نیترو-دور 5 و 10 میلی گرم/ 24 ساعت
پچ ترنس درمال 5 و 10میلی گرم / 24 ساعت
آمپول نیترال 10 میلی گرم/ 2 میلی لیتر
آمپول نیترال 5 میلی گرم/ 5 میلی لیتر
آمپول نیتروسین 1 میلی گرم/ 10 میلی لیتر
آمپول تری نیتروسان 5 میلی گرم/ 1میلی لیتر
اسپری گلیترین 400 میکروگرم/ دوز
اسپری نیترومینت 400 میکروگرم/ دوز
ویال گلیسریل تری نیترات 1 میلی گرم/ 10 میلی لیتر
پماد نیتروکارد 30 گرم
سخن پایانی …
تغییر سبک زندگی از جمله رژیم غذایی متعادل، ورزش کردن و ترک سیگار به اثربخشی این دارو کمک می کند. با پزشک در این باره صحبت کنید.
این دارو را در دمای اتاق بین 15 تا 30 درجه سانتی گراد و به دور از نور و رطوبت نگهداری کرده، از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور کنید و بعد از مصرف درب آن را محکم ببندید.
اسپری نیتروگلیسیرین در گرمای شدید ممکن است باعث انفجار شود و باید دور از حرارت بالا یا شعله نگهداری شود.
منابع: webmd – drugs – everydayhealth
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
