تاریخچه طاعون خیارکی | طاعون خیارکی چیست؟ | علائم طاعون خیارکی چیست؟ | علت طاعون خیارکی چیست؟ | نحوه تشخیص | روش های درمان
در حالی که ماه ها است مردم سراسر دنیا با ویروس کرونا که در مدتی کوتاه از چین به سایر نقاط جهان شیوع پیدا کرده دست و پنجه نرم می کنند به تازگی خبر شیوع طاعون خیارکی در شهری در شمال چین باعث نگرانی بیشتر مردم شده است.
طاعون خیارکی که در دوره ای از تاریخ به نام طاعون سیاه نیز شهرت پیدا کرده و عامل مرگ میلیون ها انسان بوده است یکی از سه نوع طاعون ایجاد شده توسط باکتری یرسینیا پستیس است که از طریق کک به بدن انسان منتقل و در صورت عدم درمان می تواند طی 24 ساعت منجر به فوت فرد شود.
در ادامه با کوکا همراه باشید تا درباره این بیماری باکتریایی بیشتر بدانیم.
تاریخچه طاعون خیارکی
اولین اپیدمی ثبت شده در مورد طاعون خیارکی به دوره امپراتوری های ساسانیان و روم شرقی بر می گردد، در آن زمان این بیماری به دلیل ابتلای امپراتور جوستینین اول که با تلاش پزشکان از مرگ نجات پیدا کرد به نام طاعون جوستینین به شهرت رسید و طی دو قرن حدود 50 میلیون انسان را به کام مرگ کشانید.
اپیدمی بعدی به اواخر قرون وسطی در اروپا بر می گردد، مرگبارترین اپیدمی بیماری در طول تاریخ که در آن دوره تاریخ به نام طاعون سیاه شناخته می شد.
این اپیدمی از آسیای مرکزی آغاز شد و طی سال های 1347 تا 1351 میلادی به ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی شیوع پیدا کرد، در این مدت حدود یک سوم جمعیت اروپا از بین رفتند.
سومین اپیدمی در اواسط قرن نوزدهم رخ داد که مانند دو شیوع قبلی از آسیای شرقی (به احتمال زیاد چین) سرچشمه گرفته بود و قبل از همه گیری ده ها هزار نفر را از بین برد. اگرچه این بیماری تا سال 1959 نیز فعال بود اما تلفات جهانی آن به 200 نفر کاهش یافته بود.
پس از آن نیز در سال 1994 شیوع طاعون خیارکی در پنج ایالت هند باعث مرگ 52 نفر شد.
جالب است بدانید طاعون بوبونیک – نام انگلیسی طاعون خیارکی – به دلیل متورم شدن گره های لنفاوی که بوبو نامیده می شوند به این نام مشهور شده است.
طاعون خیارکی چیست؟
طاعون خیارکی با نام انگلیسی Bubonic plague نوعی عفونت باکتریایی ناشی از باکتری یرسینیا پستیس است که توسط کک از جوندگان و برخی حیوانات کوچک مانند موش، خرگوش و سنجاب به انسان منتقل می شود.
باکتری یرسینیا پستیس عامل سه نوع طاعون مختلف است:
1. طاعون خیارکی؛ باکتری در گره های لفناوی تکثیر می شود
2. طاعون سپتیسمی؛ باکتری در خون افراد تکثیر می شود
3. طاعون ذات الریه؛ باکتری در ریه افراد تکثیر می شود
طاعون خیارکی می تواند در بعضی موارد به طاعون سپتیسمی کشنده تبدیل شود یا به ریه ها سرایت کرده و به طاعون ذات الریه منجر شود.
در طاعون خیارکی تکثیر باکتری و گسترش عفونت از گره های لنفاوی آغاز می شود، به این صورت که معمولا 1 تا 7 روز بعد از قرار گرفتن فرد در معرض باکتری، علائم شبه آنفلوآنزا شامل تب، سردرد و استفراغ در فرد دیده شده و گره های لنفاوی ناحیه نزدیک به نقطه ای که باکتری وارد بدن شده متورم و دردناک می شوند.
آیا طاعون خیارکی واگیر دار و مسری است؟
بله! تخمین زده شده نرخ تکثیر اولیه در بیماری طاعون خیارکی 5 تا 7 نفر می باشد، به عبارت دیگر فرد آلوده می تواند بیماری را به 5 تا 7 نفر دیگر منتقل کند که در مقایسه با پاندمی کووید 19 که بین 1 تا 2 نفر است تعداد قابل توجهی می باشد.
آیا طاعون خیارکی کشنده است؟
در صورتی که فرد مبتلا به طاعون خیارکی به موقع تحت مراقبت های درمانی قرار نگیرد ممکن است در کمتر از 24 ساعت جان خود را از دست بدهد.
در صورت عدم درمان به موقع، میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری بین 30 تا 60 درصد می باشد، در مورد طاعون سپتیسمی و طاعون ذات الریه درصد مرگ بسیار بالاتر و به 100 درصد نیز ممکن است برسد اما در صورت تشخیص و درمان به موقع این احتمال ممکن است تا حد زیادی کاهش یابد.
علائم طاعون خیارکی چیست؟
پس از این که باکتری یرسینیا پستیس از طریق کک آلوده وارد بدن انسان می شود در یکی از گره های لنفاوی لانه گزینی کرده و شروع به تکثیر می کند.
گره های لنفاوی مرتبط با طاعون خیارکی معمولا گره های ناحیه زیر بغل، استخوان ران فوقانی، ناحیه کشاله ران و گردن می باشند.
بارزترین علامت طاعون خیارکی یک یا چند گره لنفاوی متورم، دردناک و عفونی می باشد که ممکن است به اندازه یک تخم مرغ بزرگ شوند.
علائم طاعون خیارکی چند روز بعد از این که فرد در معرض باکتری قرار می گیرد به صورت ناگهانی ظاهر می شود، این علائم عبارتند از:
- احساس بد عمومی (احساس مریضی)
- تب بالای 39 درجه سانتی گراد
- گرفتگی عضلانی
- تشنج
- ورم غدد لنفاوی دردناک در نزدیکی محل عفونت اولیه (نیش یا خراش) که اغلب در ناحیه کشاله ران است، اما ممکن است در زیر بغل یا گردن نیز رخ دهد
- ممکن است قبل از متورم شدن، گره های لنفاوی دردناک شوند
- قانقاریا در نواحی انتهایی بدن مانند انگشتان پا، انگشتان دست، لب ها، نوک بینی
سایر علائم طاعون خیارکی عبارتند از:
- تنفس سنگین
- استفراغ خونی دائمی
- درد اندام ها
- سرفه
- درد شدید ناشی از پوسیدگی یا تجزیه پوست در حالی که فرد هنوز زنده است
علائم زیر نیز ممکن است در افراد مبتلا به طاعون خیارکی دیده شود:
- خستگی شدید
- مشکلات گوارشی
- ظاهر شدن لکه های سیاه پراکنده در سراسر بدن
- هذیان گویی
- کما
- مرگ
علت طاعون خیارکی چیست؟
طاعون خیارکی در واقع نوعی عفونت سیستم لنفاوی است که معمولا به دلیل نیش یک نوع کک موش به نام Xenopsylla cheopis که به باکتری یرسینیا پستیس آلوده شده ایجاد می شود.
قرار گرفتن در معرض مایعات بدن حیوانات مرده آلوده به باکتری نیز از دیگر عوامل ابتلا به این بیماری می باشد.
در طاعون خیارکی باکتری از طریق نیش کک وارد پوست شده و از طریق عروق لنفاوی به یک نود لنفاوی می رسد و باعث متورم شدن آن می شود.
در موارد بسیار نادر مانند طاعون سپتیسمی، باکتری می تواند با تماس مستقیم فرد با بافت آلوده یا قرار گرفتن در معرض سرفه فرد آلوده منتقل شود.
این باکتری می تواند در برابر فرایند فاگوسیتوز مقاومت کرده، حتی داخل فاگوسیت ها تولید مثل کند و آن ها را از بین ببرد. با پیشرفت بیماری، غدد لنفاوی دچار خونریزی، تورم و بافت مردگی می شوند.
نحوه تشخیص طاعون خیارکی چگونه است؟
برای تشخیص و تایید ابتلا به طاعون خیارکی نیاز به آزمایش است و با تشخیص کشت باکتری مورد نظر از نمونه دریافت شده از بیمار تشخیص داده می شود.
برای غربال گری سریع آنتی ژن این باکتری در بیماران از تست های dipstick سریع استفاده می شود.
برای آزمایش تشخیص طاعون خیارکی معمولا از نمونه های زیر استفاده می شود:
- نمونه گیری مایع از گره های لنفاوی متورم
- نمونه گیری خون
- نمونه گیری از ریه ها
طاعون خیارکی چگونه درمان می شود؟
چند گروه آنتی بیوتیکی در درمان طاعون خیارکی موثر هستند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آمینو گلیکوزیدهایی همچون استرپتومایسین و جنتامایسین
- تتراسایکلین ها به خصوص داکسی سایکلین
- فلوئوروکینولون ها مانند سیپروفلوکساسین
در صورتی که اقدامات درمانی به موقع برای بیمار مبتلا به طاعون خیارکی انجام شود درصد مرگ و میر به 1 تا 15 درصد می رسد که در مقایسه با مرگ و میر موارد درمان نشده که بین 40 تا 60 درصد می باشد تا حد قابل توجهی کاهش می یابد.
بیمارانی که به این باکتری آلوده شده اند نیاز به درمان فوری دارند و باید طی 24 ساعت بعد از مشاهده اولین علائم، مصرف آنتی بیوتیک ها را شروع کنند تا حتی الامکان از مرگ بیمار پیشگیری شود.
به عنوان مثال مشخص شده استفاده از استرپتومایسین در 12 ساعت اول عفونت تا حد چشمگیری در درمان این بیماری موفقیت آمیز بوده است.
سایر درمان ها شامل اکسیژن، مایعات داخل وریدی و حمایت تنفسی می باشد.
برای پیشگیری از ابتلای افرادی که با بیماران مبتلا به طاعون ذات الریه در تماس بوده اند نیز آنتی بیوتیک تجویز می شود.
آیا طاعون خیارکی دوباره شیوع پیدا کرده است؟
به تازگی یک مورد مظنون به طاعون خیارکی در شهر بایانور که در شمال چین قرار دارد باعث شد این شهر در حالت آماده باش قرار بگیرد و مقامات در منطقه خود مختار مغولستان از هشدار سطح سه پیشگیری و کنترل بیماری طاعون خیارکی خبر داده اند.
مقامات محلی اعلام کرده اند به دلیل احتمال شیوع این بیماری، دوره هشدار تا پایان سال 2020 ادامه خواهد داشت.
سال گذشته دو مورد ابتلا به طاعون خیارکی در مغولستان غربی نیز تایید شده بود، مبتلایان دو برادر 27 و 17 ساله بودند که گوشت مارموت (نوعی سنجاب) مصرف کرده بودند. با بررسی پرونده پزشکی آن ها مقامات بهداشتی از مردم درخواست کردند از مصرف گوشت اجتناب کنند.
🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید
