اسید سیتریک چیست و چه فواید و مضراتی دارد؟

اسید سیتریک خوراکی و صنعتی چیست؟
اسید سیتریک چیست؟

اسید سیتریک طبیعی ماده ای است که به صورت طبیعی در مرکبات مخصوصا لیمو ترش و لیمو شیرازی یافت شده و به آن ها طعم ترش می بخشد اما نوع دیگری از اسید سیتریک که اغلب با آن سر و کار داریم اسید سیتریک مصنوعی است که در کارخانه و معمولا به منظور افزودن به مواد غذایی، پاک کننده ها و مکمل های غذایی تولید می شود.

از آن جا که فرم تجاری اسید سیتریک با آن چه به صورت طبیعی در میوه های مرکبات یافت می شود متفاوت است، برای بسیاری از ما این سوال پیش آمده که “مصرف اسید سیتریک برای سلامتی ما مفید است یا مضر؟”.

در این مقاله قصد داریم به همین موضوع پرداخته و با تفاوت های بین اسید سیتریک طبیعی و مصنوعی، فواید، کاربردها و خطرات احتمالی آن آشنا شویم. با کوکا همراه باشید.

اسید سیتریک چیست؟

اسید سیتریک اولین بار در سال 1784 میلادی توسط یک محقق سوئدی از آب لیمو استخراج شده است.

تا اوایل دهه 1900 میلادی ترکیب بی رنگ و بوی اسید سیتریک تنها از آب لیمو به دست می آمد اما از آن زمان به بعد بود که محققان متوجه شدند می توان اسید سیتریک را به صورت مصنوعی از کپک سیاه آسپرژیلوس نایجر – که هنگام تغذیه با شکر اسید سیتریک تولید می کند – به دست آورد.

اسید سیتریک به خاطر ماهیت اسیدی و طعم ترش آن به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده بخصوص در نوشیدنی های غیر الکلی و آب نبات ها استفاده می شود. همچنین به عنوان تثبیت کننده یا نگهدارنده داروها و ضد عفونی کننده ویروس و باکتری ها نیز کاربرد دارد.

منابع طبیعی اسید سیتریک

مرکبات و آب آن ها از بهترین منابع طبیعی اسید سیتریک محسوب می شوند. در واقع کلمه سیتریک از کلمه لاتین مرکبات (citrus) گرفته شده است. از جمله این مرکبات می توان به میوه های زیر اشاره کرد:

  • لیمو ترش
  • لیمو شیرازی
  • پرتقال
  • گریپ فروت
  • نارنگی
  • دارابی

سایر میوه هایی که حاوی اسید سیتریک – در مقادیر کمتر نسبت به مرکبات – هستند عبارتند از:

  • آناناس
  • توت فرنگی
  • تمشک
  • قره قاط
  • گیلاس
  • گوجه فرنگی

نوشیدنی ها و محصولات غذایی حاوی این میوه ها – مانند سس کچاپ گوجه فرنگی – نیز دارای اسید سیتریک می باشند.

اسید سیتریک از فراورده هایی همچون پنیر و نان خمیر ترش نیز به دست می آید، اگرچه این روش طبیعی نیست.

از آن جا که استخراج طبیعی اسید سیتریک از مرکبات بسیار گران است و از طرفی میزان تقاضا بیش از میزان تولید و عرضه آن می باشد به همین دلیل کارخانجات مواد غذایی اقدام به تولید مصنوعی این ماده کرده و اسید سیتریک که نام آن در لیست مواد تشکیل دهنده برخی مواد غذایی و مکمل ها ذکر می شود در واقع اسید سیتریک مصنوعی است که با اسید سیتریک طبیعی موجود در مرکبات متفاوت است.

منابع مصنوعی اسید سیتریک و کاربردهای آن

ویژگی های منحصر به فرد اسید سیتریک باعث شده این ماده به یکی از افزودنی های بسیار مهم در صنایع مختلف تبدیل شود، به طوری که مواد غذایی و نوشیدنی ها حدود 70 درصد، مکمل های دارویی و تغذیه ای حدود 20 درصد و پاک کننده ها حدود 10 درصد اسید سیتریک تولید شده توسط کارخانجات را استفاده می کنند.

کاربرد اسید سیتریک در صنایع مواد غذایی

اسید سیتریک مصنوعی یکی از رایج ترین افزودنی های غذا در دنیا می باشد که برای بهبود اسیدیته، افزودن طعم و حفظ مواد مورد استفاده در مواد غذایی استفاده می شود.

نوشابه ها، آب میوه ها، پودر نوشیدنی ها، آب نبات ها، مواد غذایی منجمد و برخی فراورده های لبنی حاوی اسید سیتریک مصنوعی هستند.

اسید سیتریک برای پیشگیری از ابتلا به بیماری بوتولیسم به میوه ها و سبزیجات کنسرو شده نیز اضافه می شود.

بوتولیسم بیماری نادر اما خطرناکی است که به دلیل سم حاصل از باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم ایجاد می شود.

مکمل های غذایی و دارویی

اسید سیتریک یک تثبیت کننده صنعتی مورد استفاده در مکمل های دارویی و غذایی است که برای تثبیت و نگهداری از مواد تشکیل دهنده فعال موجود در داروها به آن ها افزوده شده و به بهبود طعم داروهای جویدنی یا شربت ها کمک می کند.

مکمل های معدنی همچون منیزیم و کلسیم نیز دارای مقادیری اسید سیتریک به فرم سیترات هستند که جذب آن ها را افزایش می دهد.

پاک کننده ها و ضد عفونی کننده ها

اسید سیتریک یک ضد عفونی کننده موثر در برابر انواع باکتری ها و ویروس ها محسوب می شود.

یک مطالعه لوله آزمایشی نشان داده اسید سیتریک ممکن است در پیشگیری و درمان ویروس نورواک انسانی که علت اصلی مسمومیت غذایی است موثر باشد.

اسید سیتریک برای از بین بردن کلسیم صابون، لکه های آب سخت، آهک و زنگ زدگی استفاده می شود و جایگزین بی خطری برای مواد ضد عفونی کننده محسوب می شود.

فواید سلامتی اسید سیتریک

سوخت و ساز انرژی

سیترات – مولکول بسیار نزدیک به اسید سیتریک – اولین مولکولی است که در فرایند چرخه اسید سیتریک تولید می شود.

این سیکل که به نام چرخه تری کربوکسیلیک اسید یا کربس نیز شناخته شده به واکنش های شیمیایی در بدن گفته می شود که به تبدیل مواد غذایی به انرژی کمک می کند. انسان و دیگر ارگانیسم ها انرژی خود را از این سیکل به دست می آورند.

افزایش جذب مواد مغذی

مکمل های مواد معدنی به شکل های مختلف در دسترس هستند اما همه آن ها به طور یکسان توسط بدن جذب نمی شوند، اسید سیتریک با افزایش قابلیت زیست پذیری مواد معدنی میزان جذب آن ها در بدن را افزایش می دهد.

به عنوان مثال سیترات کلسیم نیازی به اسید معده برای جذب شدن ندارد و همچنین نسبت به شکل دیگر آن به نام کربنات کلسیم عوارض جانبی کمتر – از جمله گاز، نفخ یا یبوست – به همراه دارد. بنابراین سیترات کلسیم برای افرادی که معده آن ها اسید کمتری تولید می کند – از جمله افراد مسن – بهترین گزینه محسوب می شود.

منیزیم نیز در فرم سیترات آن نسبت به سایر اشکال از جمله اکسید منیزیم و سولفات منیزیم بهتر جذب می شود.

اسید سیتریک جذب مکمل روی را نیز افزایش می دهد.

پیشگیری از سنگ کلیه

اسید سیتریک در فرم سیترات پتاسیم از تشکیل سنگ های کلیه جدید پیشگیری کرده و به تجزیه سنگ های تشکیل شده کمک می کند.

سنگ کلیه توده جامد تشکیل شده از کریستال هایی است که معمولا در کلیه ایجاد می شود و اسید سیتریک با تاثیر روی ادرار از بدن در برابر سنگ کلیه محافظت می کند.

سنگ های کلیه اغلب با اسید سیتریک – از جمله سیترات پتاسیم – درمان می شود با این وجود مصرف مواد غذایی سرشار از اسید سیتریک طبیعی همچون مرکبات نیز می تواند اثر خوبی در پیشگیری از سنگ کلیه داشته باشد.

خطرات جانبی اسید سیتریک

سازمان غذا و داروی آمریکا اسید سیتریک را به عنوان یک ماده بی خطر به رسمیت شناخته اما هیچ گونه تحقیق علمی درباره خطرات مصرف بیش از حد اسید سیتریک مصنوعی در مدت زمانی طولانی انجام نشده است.

گزارش هایی مبنی بر واکنش های آلرژیک و ابتلا به برخی بیماری ها بر اثر مصرف اسید سیتریک گزارش شده که از آن جمله می توان به درد و سفتی مفصل، درد عضلانی، درد معده و تنگی نفس در چهار نفر بعد از مصرف مواد غذایی حاوی اسید سیتریک مصنوعی اشاره کرد.

اگرچه محققان تاکید کرده اند هنوز مشخص نشده که آیا اسید سیتریک مسئول این علائم بوده یا خیر و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه می باشد.

این علائم در افرادی که اسید سیتریک طبیعی مانند لیمو ترش یا لیمو شیرازی مصرف می کنند دیده نشده است.

محققان بر این باورند که به احتمال قوی این علائم به کپک استفاده شده برای تولید اسید سیتریک مرتبط می باشد.

منبع: healthline

🔥 برای مشاهده سریع جدیدترین فال های امروز روی دکمه زیر کلیک فرمایید

فال ام را نشان بده

فال حافظ کوکا